2022’nin öne çıkan kelimelerine bir yenisi daha eklendi: Gaslighting
Merriam-Webster sözlüğü web sitesinde en çok aratılan “gaslighting” kelimesini yılın kelimesi olarak seçti. İkili ilişkilerde taraflardan birinin kendi çıkarı için karşı tarafı sözleri ve davranışlarıyla yanıltarak şüpheye düşürmesi anlamına gelen gaslighting, bir çeşit manipülasyon yöntemini tanımlıyor. Gaslighting’in tam olarak Türkçe bir karşılığı yok. Ancak Merriam-Webster’a göre yıl en çok aranan diğer kelimeleri arasında, Türkçe karşılıklarıyla oligark, omicron, LGBTQIA, konsort kraliçe gibi kelimeler yer alıyor.
İngiliz oyun yazarı Patrick Hamilton’un 1938’de türettiği “gaslighting” kelimesi, son yıllarda oldukça popülerlik kazandı. Hamilton, “Gas Light” adlı oyunu kaleme aldığında kelimenin bu denli bilinirlik kazanacağını muhtemelen tahmin etmiyordu. Merriam-Webster yaptığı açıklamada, “Yaşadığımız yanlış bilgi, sahte haberler, komplo teorileri, Twitter trolleri ve deep fake’ler çağında gaslighting, zamanın ruhunu yansıtan bir kelime olarak ortaya çıktı” dedi ve gaslighting’in yılın her günü sık sık aranan bir kelime olduğunu vurguladı. Çağımızın bir diğer gerçeği olarak ikili ilişkilerde maruz kalınan psikolojik şiddet konusunda artan farkındalık düzeyi, şüphesiz “gaslighting”in kişisel lügatlarda yer edinmesinde etkili oldu.
Gaslighting’in yanısıra, “lovebombing”, “ghosting”, “mansplaining” gibi çeşitli psikoloji şiddet türlerini ifade eden kelimelerle de sıkça karşılaşmak mümkün…
Kelime bugün daha geniş bir anlam ifade ediyor
Kelimenin ortaya çıktığı Patrick Hamilton imzalı oyun Kraliçe Victoria dönemi Londra’sında orta sınıfa mensup bir çiftin yalanlara ve aldatmaya dayalı evliliği ele alıyor. Oyun 1940’larda biri İngiltere biri ABD’de olmak üzere iki kez beyaz perdeye uyarlandı. Gaslighting, özellikle 2010’lu yıllardan sonra psikolojik manipülasyona atıfta bulunsa da çağdaş kullanımı daha geniş anlamlara geliyor ve Merriam-Webster’ın belirttiği gibi politik bağlamda insanları yanıltmakta kullanılan kanallar ve teknolojileri de “gaslighting” olarak nitelendirmek mümkün…
Spotify bu yıl Türkiye’de en çok dinlenen şarkıları açıkladı…
