Yeni nesil sekülerler: Seküler yaşayıp dindar ölmek!

Türkiye’de seküler yaşam, zamana ve değişen dünya düzenine ayak uydurarak evriliyor. Bireysel özgürlükleri ve çağdaş değerleri benimseyen sekülerler, yaşamın farklı alanlarında kendilerine özgü bir modernlik anlayışı geliştiriyor. Peki, bu dönüşüm, onların tüketim alışkanlıklarından marka tercihlerine, toplumsal olaylara yaklaşımlarından dijital dünyaya katılımlarına kadar nasıl bir etki yaratıyor? Marketing Türkiye için Aksoy Araştırma tarafından gerçekleştirilen “Yeni Nesil Sekülerler” araştırması, seküler bireylerin günümüzdeki yaşam tarzlarına ve tercihlerine ışık tutuyor…

Modern ve geleneksel yaşam arasındaki denge

Araştırma kapsamında katılımcılara ilk olarak “Kendinizi na­sıl tanımlarsınız?” sorusu yöneltildi. Katılımcıların yüzde 53,1’i kendini “modern”, yüzde 46,9’u ise “kısmen modern” olarak tanımlıyor. Daha önce Marketing Türkiye adına Aksoy Araştır­ma’nın gerçekleştirdiği “Yeni Nesil Muhafazakarlar” araştırma­sında ise katılımcıların yüzde 79,3’ü bu soruya “Kısmen muha­fazakarım” ve yüzde 20,7’si “Tamamen muhafazakarım” yanıtını vermişti.

“Geleneksel yaşam biçimiyle modern yaşam biçimini bir arada yürütmede kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz?” sorusuna ise ka­tılımcıların yüzde 58’i “geleneksel değerleri ve modern hayatı dengelemeye çalışıyorum” yanıtını veriyor. “Modern yaşama daha yakın hissediyorum” diyenler yüzde 35, “geleneksel de­ğerlere daha yakın hissediyorum” diyenler ise yüzde 6,6 oluyor. Yüzde 0,4’lük bir kesim ise “fikrim yok” diyor.

Seküler yaşayıp dindar ölmek!

Çalışmada “Akıl ve bilim tek bilgi kaynağı­dır” ifadesine katılanların oranı yüzde 81,8’i buluyor. “Dinler, insanların özgürlüklerini gereksiz yere kısıtlar” ifadesi ise yüzde 37,6 oranında destek buluyor. “Akıl ve bilim ile çelişen dini bilgiler hurafedir” ifadesine yüzde 54,9’luk bir kesim katılırken “Bir er­keğin ya da kadının açık giyiniyor olmasın­dan rahatsızlık duymam” ifadesini benim­seyenlerin oranı ise yüzde 73,5’i buluyor. Seküler hayat tarzına sahip bireylerin yüzde 74’ü “Çaresiz hissettiğim bir anda yüce bir güce sığınırım” diyor… Dini kurallara göre gömülmek istediğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 72,1’i buluyor. Bir eşcinsel çift ile komşu olmanın kendisini rahatsız etmeye­ceğini söyleyenlerin oranı yüzde 39,8 olur­ken, bu görüşü desteklemeyenlerin oranı yüzde 33,6 ile karşılık buluyor.

Türbandan rahatsız değiller…

Katılımcıların yüzde 81,9’u türbanlı bir kadı­na karşı olumsuz bir tu­tum sergilemiyor. Yüz­de 6,6’lık bir kesim ise rahatsız olacağını belir­tiyor. Kadınlar (yüzde 86,4) erkeklere (yüzde 76,9) kıyasla daha hoş­görülü. Yaş grupları arasında da farklılık­lar söz konusu: 18-30 yaş arasında türbandan rahatsız olmayacağını söyleyenler yüzde 88,2’lik bir kesimi oluştururken, 31-45 yaş grubunda bu oran yüz­de 76,6’ya düşüyor.

Çarşafa karşı mesafeliler

Katılımcıların yüzde 32,3’ü çarşafı rahatsız edici bulurken, yüz­de 43,8’i bundan rahatsız olmadığını belirtiyor. Ancak yüzde 23,9’luk kararsız kesim, katılımcılar arasında net bir görüş birli­ği olmadığını ortaya koyuyor.

Erkekler ise çarşafa karşı kadınlardan daha mesafeli. Bir kadı­nın çarşaf giymesinden rahatsız olacağını söyleyen erkekler yüz­de 35,2 iken kadınlarda bu oran yüzde 29,7.

Katılımcıların yüzde 41,6’sı burkadan rahatsız oluyor

Verilere göre, katılımcıların yüzde 41,6’sı bir kadının burka giy­mesinden rahatsız olacağını söylüyor. Yüzde 38,5 ise rahatsız ol­mayacağını belirtiyor. Kararsızların oranı ise yüzde 19,9 olarak ölçülüyor.

Cinsiyet açısından değerlendirildiğinde, erkekler burkaya karşı daha katı bir tutum sergiliyor. Erkeklerin yarısı burkadan rahat­sız olduğunu söylerken, kadınlarda bu oran yüzde 33,3 seviye­sinde kalıyor.

Üniversitede türban destek görüyor…

Araştırmada “Üniversitede türbanlı öğrencilerin olmasına dair görüşünüz hangisine yakındır?” so­rusu yöneltildiğinde, yüzde 69,9’luk bir kesim doğ­ru bulduğunu söylüyor. Yüzde 9,7’lik bir kesim ise üniversitede türbanlı öğrencilerin olmasını yanlış buluyor.

Kadınlar erkeklere kıyasla konuya daha olumlu ba­kıyor. Kadınların yüzde 74,6’sı üniversitede türban­lı öğrencilerin olmasına olumlu yaklaşırken erkek­lerde bu oran yüzde 64,8’de kalıyor.

Türbanlı kadınların kamuda olması destekleniyor

Türbanlı kadınların kamuda memur olarak çalışması konusun­da ise daha olumlu bir yaklaşım olduğu görülüyor. Araştırmaya katılanların yüzde 65,9’u bu kararı doğru bulduğunu söylerken yüzde 15 yanlış buluyor. Kamuda türbanlı kadınların olması ko­nusunda kadınlar erkeklerden daha olumlu bir tavır sergiliyor. Kadınların yüzde 71,2’si türbanlı kadınların kamuda memur ol­masını doğru bulurken erkeklerde bu oran yüzde 60,2’de kalı­yor.

Yüzde 92’lik bir kesim “insanların inanma hakkı vardır” diyor

Yüzde 92’lik bir kesim “insanla­rın inanma hakkı vardır” ifade­sine katıldığını belirterek, inanç özgürlüğüne olan desteğin güçlü olduğunu ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra, “tüm dinler insanlığın önünde bir engeldir” görüşüne ise sadece yüzde 8’lik bir kesim katılıyor yani sekülerlerin büyük kısmı dinlerin bir engel oluşturmadığını savunuyor.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın var­lığına ilişkin ise belirgin bir gö­rüş ayrılığı bulunuyor. Katılımcı­ların yüzde 40,3’ü, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın varlığını sürdür­mesi gerektiğini belirtirken, yüz­de 59,7’si ise bu kurumun kaldı­rılması gerektiğini ifade ediyor.

Din eğitimi temel bir gereklilik mi?

Araştırma sonuçlarına göre, sekülerlerin yüzde 44,2’si din eğitimini temel bir gereklilik olarak görürken, yüzde 26,5’i seçmeli ders olmasını, yüzde 19,9’u ise tamamen bilimsel eğitim alın­masını savunuyor. Çocukların din eğitimine ka­rar verme hakkının onlara ait olması gerektiğini düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 8,3.

Cinsiyet açısından bakıldığında, erkeklerin yüz­de 45’i din eğitimini gerekli görürken, kadınlar­da bu oran yüzde 43,2. Kadınlar, erkeklere göre daha fazla seçmeli eğitim verilmesini destekli­yor. 18-30 yaş grubunda din eğitiminin gerekli­liği daha yaygın bir görüşken, 31-45 yaş grubunda bu oran biraz daha düşüyor.

Araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 14,2’si dini nikahın yasaklanmasını savunurken, yüzde 83,2’si resmi nikah sonrası dini nikahın kıyılmasını doğru buluyor. Cinsiyet bazında, erkeklerin yüzde 15,7’si dini nikahın yasaklanmasını isterken, kadınlarda bu oran yüzde 12,7. Kadınların yüzde 87,3’ü resmi nikah şartıyla dini nikaha sıcak bakıyor.

Sekülerler Eti’ci, muhafazakarlar Ülker’ci

Seküler katılımcıların yüzde 26,5’i Eti’nin favori gıda markası olduğunu söy­lüyor. Yüzde 12,6’lık bir kesim ise “Favori gıda markanız hangisi?” sorusuna “Ülker” yanıtını veriyor. Ülker’i yüzde 9,1 ile Pınar, yüzde 5,7 ile Sütaş ve yüzde 5,1 ile Nestle izliyor. Muhafazakar katılımcılarda ise ilk sırada Ülker (yüzde 26,3) yer alıyor. Onu yüzde 14,6 ile Torku, yüzde 12,2 ile Eti, yüzde 5,5 ile Pınar ve yüzde 5,2 ile Sek takip ediyor.

“Cami giderleri cami cemaati tarafından karşılanmalı”

Seküler katılımcıların yüzde 35,4’ü cami gi­derlerinin devlet tarafından karşılanmasını desteklerken, yüzde 64,6’sı bu sorumluluğun cami cemaatinde olması gerektiğini düşünü­yor. Erkeklerin yüzde 45,4’ü devlet desteğini savunurken, kadınlarda bu oran yüzde 26,3’e düşüyor. Kadınların yüzde 73,7’si giderlerin cemaat tarafından karşılanması gerektiğini savunuyor.

Sekülerler global markalara daha çok güveniyor

Sekülerlerin yüzde 48,7’si yerli ve global mar­kalara eşit derecede güvenirken, yüzde 36,7’si global markaları daha güvenilir buluyor. Sade­ce yerli markalara güvenenlerin oranı ise yüz­de 14,6.

Muhafazakar katılımcılarda ise durum tam tersi. Yerli markalara daha çok güvendiğini söyleyen kesim yüzde 44,9’u bulurken, global markalara güvenenlerin oranı yüzde 17,7.

Seküler katılımcıların %28,3’ü birkaç yılda bir kez kültürel etkinliklere (tiyatro, sinema, konser vb.) katıldığını söylüyor. Yüzde 27,4’lük bir kesim yılda birkaç kez katıldığını belirtiyor. Kültürel etkinliklere birkaç ayda bir kez katılanlar yüzde 19,9’luk bir kesimi oluştururken ayda birkaç kez gidenler yüzde 23,5, haftada birkaç kez gidenler ise yüzde 0,9’da kalıyor.

Zara sekülerlerin, LC Waikiki muhafazakarların favorisi!

Seküler katılımcılara “Favori giyim markanız hangisi?” diye sorulduğunda yüzde 13,7’si Zara yanıtını veriyor. Zara’yı yüzde 9,7 ile Mavi ve LC Waikiki, yüzde 8,8 ile DeFacto, yüzde 7,5 ile Koton takip ediyor. Muhafazakar katılım­cılara aynı soru yöneltildiğinde yüzde 25,9 ile LC Waikiki ilk sırada yer alıyor. LC Waikiki’yi yüzde 10,1 ile Defacto ve Koton, yüzde 8,6 ile Mavi ve yüzde 4,3 ile H&M takip ediyor.

Katılımcıların çoğu alışverişte hem online hem fiziki mağazaları tercih ediyor

Katılımcılara “E-ticaret siteleri üzerinden mi, yoksa fiziksel mağazalardan mı alışveriş yapmayı tercih ediyorsunuz?” sorusu sorulduğunda sekülerlerden yüzde 75,7’lik bir kesim her ikisini de tercih ettiğini söylüyor. Seküler katılım­cıların yüzde 13,7’si sadece online mağazalardan alışveriş yaptığını söylerken fiziksel mağazayı tercih edenlerin oranı ise yüzde 10,6’da kalıyor.

Muhafazakarlar arasında da benzer bir yaklaşım söz konusu. Araştırmaya ka­tılan muhafazakar katılımcıların yüzde 69,2’si hem online hem de fiziki mağa­zaları tercih ettiğini belirtiyor. katılımcıların yüzde 13,1’i sadece online mağa­zayı tercih ettiğini söylerken fiziksel mağazadan alışveriş yapanların oranı ise 17,7 oluyor.

Sekülerlerin favori otomobil markası BMW

Seküler katılımcıların favori otomobil markası BMW (yüzde 16,4) olarak öne çıkıyor. BMW’yi Mercedes (yüzde 15,5), Audi (yüzde 7,6), Volkswagen (yüzde 6,2) ve Ford (yüzde 6,1) takip ediyor.

Muhafazakarların favorisi ise TOGG (yüzde 11,6) olurken onu Mer­cedes (yüzde 10,9), BMW (yüzde 9,6), Audi (yüzde 7,3) ve Volvo (yüzde 6,4) izliyor.

Geleneksel aile yapısına verilen önem büyük!

Seküler katılımcıların çoğu geleneksel aile yapısına önem verdi­ğini belirtiyor, yüzde 45,1’i “çok önem veriyorum”, yüzde 28,3’ü “kısmen önem veriyorum” diyor. Kadınların yüzde 48,3’ü gele­neksel aile yapısına büyük önem verirken, erkeklerde bu oran yüzde 41,7. Evli katılımcıların yüzde 46,8’i, bekarların ise yüzde 42,5’i aynı görüşü paylaşıyor.

“Yeni Nesil Muhafazakarlar” araştırmasında ise ortaya dikkat çeken bir sonuç çıkıyor: Geleneksel aile yapısına çok önem ver­diğini söyleyenlerin oranı yüzde 39,4’e ulaşıyor. “Önem veriyo­rum” diyenler ise yüzde 40,4’ü buluyor. Yüzde 16,7’lik bir kesim “kısmen önem veriyorum” yanıtını veriyor.

Araştırmanın metodolojisi:

Marketing Türkiye adına Aksoy Araştırma’nın gerçekleştirdiği “Yeni Nesil Sekülerler” araştırması Mart ayında 600 kişi ile online olarak gerçekleştirildi. Araştırmanın örneklemi 45 yaş altı, seküler seçmenin ağırlıklı olarak oy verdiği partilere oy verdiğini ifade eden ve kendisini kısmen veya tamamen modern olarak tanımlayan kişilerden oluştu.

Kutuplaşma değil toplumsal barış zamanı

✓ Yeni nesil muhafazakarlarda modern yaşama ayak uydurma çabası gözlemlenirken, yeni nesil modern yaşamı tercih eden yurttaşlarda ise geleneklerden kopmama arayışı dikkat çekiyor. Her iki grup da geleneksel değerlerle modern yaşam arasında bir denge kurma çabası içerisinde. Bu durum, aslında her iki tarafın da merkeze konumlanmaya yöneldiğinin önemli işaretlerinden biri.

✓ Türkiye’nin yakın geçmişinde en önemli kutuplaşma başlıklarından biri olan kadınların türban tercihi konusunda yeni nesil modern yurttaşlar açısından artık böyle bir tartışma kalmamış durumda. Türbandan rahatsız olmama haliyle birlikte çarşaf gibi burka gibi tartışmalarda anlamlı oranda mesafeli olma hali geçerliliğini koruyor.

✓ Tarikatlar konusunda ise son derece keskin, bir önceki kuşaktan ayrışmayan ve hatta onlar kadar güçlü bir biçimde kapatılması ya da çok sıkı denetlenmesi yönünde bir taleple karşılaşıyoruz.

✓ Türkiye’nin artık bugününde ve yakın geleceğinde merkezi temsil eden siyasetin, merkezi temsil eden toplumsal vaatlerin daha fazla karşılık bulma potansiyeli son derece açık. Bu, Türkiye’nin içinde bulunduğu toplumsal kutuplaşmanın aslında yeni kuşaklarda bugünkü kadar potansiyeli olmadığını ve daha fazla toplumsal barışın, bir arada yaşamanın ortak hayaller kurdurabilmenin imkanlarını işaret ediyor.