İki ileri bir geri: Yönetim kurullarına yeni kadın üye atamaları azaldı
Liderlik danışmanlığı şirketi Egon Zehnder, Küresel Yönetim Kurulu Çeşitlilik Araştırması’nın sonuçlarını yayınladı. Geçmiş yıllara ait veriler, ilerlemenin her zaman düz bir çizgide olmadığını ortaya koysa da istikrarlı ve sürekli iyileşmelerin devam ettiğini gösteriyor.
Egon Zehnder’in 2024 yılına ait verilerine göre, 2012 ile 2024 yılları arasında dünya genelinde yönetim kurulu koltuklarında bulunan kadınların oranı yüzde 13,6’dan yüzde 29,3’e kademeli olarak artış gösterdi ve her iki yılda bir ortalama yüzde 2,6’lık bir artış kaydedildi. Benzer şekilde, 2018 yılında yönetim kurulunda en az bir kadın üyesi olan şirketlerin oranı yüzde 84,9 iken, bu oran 2024’te yüzde 96’ya yükseldi. Bununla birlikte, araştırmanın sonuçları bazı alanlarda gerileme sinyalleri olduğunu da gösteriyor.
2017’deki #MeToo hareketi ve 2020’deki ırksal eşitlik protestoları, kurumsal Çeşitlilik, Hakkaniyet ve Kapsayıcılık (ÇHK) taahhütlerinde küresel bir artışa neden oldu ve takip eden yıllarda temsil oranlarında artış görüldü. Ancak, son bir yılda bu konulara yönelik eleştirilerin artmasıyla birlikte, şirketlerde çeşitliliği artırmaya yönelik programlar daha sık gündeme geldi. Bu durum, birçok liderin çeşitliliği aktif bir şekilde desteklemek yerine savunma pozisyonuna geçmesine yol açtı.
Türkiye Bulguları:
• Türkiye’den araştırmaya dahil olan yedi şirketin* altı tanesinde, en az iki kadın yönetim kurulu üyesi görev yapıyor.
*Araştırmaya dahil edilen Türkiye şirketleri: Ford Otosan, Koç Holding, QNB Finansbank, Türk Hava Yolları, Türkiye Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Tüpraş
• 2016 araştırmasında öne çıkan Türk şirketlerden hiçbirinde yönetim kurulunda üç kadın üye bulunmazken, 2024 araştırmasına dahil edilen yedi şirketin üçünde en az üç kadın yönetim kurulu üyesi yer alıyor.
• Türkiye’den araştırmaya dahil olan şirketlerin yönetim kurullarında 20 yabancı üye bulunuyor ve bunların altısı kadın.
• Türk şirketlerinin yönetim kurulu büyüklüğü 2022’deki 9,8 ortalamasından 2024’te 10,9’a yükseldi, yönetim kurulundaki kadın üye ortalaması ise 2022’de 2,2 iken 2024’te 2,4 oldu.
• Kadınların yönetim kurullarına dahil olma oranı artarken, liderlik pozisyonlarına ilerleme hızı aynı düzeyde olmadı. Türkiye’de 2020’den bu yana hiçbir kadın, yönetim kurulu başkanı pozisyonunda yer almadı.
• Türkiye’de yönetim kurulu komitelerini yöneten kadın oranı yüzde 29 olup, bu oran küresel ortalama olan yüzde 28,5’in biraz üzerinde.
• İncelenen yedi şirketin hiçbirinde CEO pozisyonunda kadın bulunmuyor ve CFO pozisyonunda sadece bir kadın görev yapıyor.
2024 yılı Yönetim Kurulu Çeşitliliği Araştırması’ndan öne çıkanlar:
• Yeni kadın yönetim kurulu üyeleri atamalarındaki azalma: Küresel ölçekte, 2020 yılında yüzde 17,2 olan yeni atanan kadın yönetim kurulu üyelerinin oranı, 2022 yılında yüzde 16,3’e geriledi ve 2024’te yüzde 14,2’ye düştü.
• Etnik ve ırksal azınlık temsil eden üyelerin atamalarında düşüş: 2024 yılında, S&P 500 şirketlerinde yeni atanan yönetim kurulu üyelerinin yüzde 34,1’i farklı etnik kökenlerden geliyordu. Ancak, bu oran 2024 yılında yüzde 24,2’ye geriledi.
• LGBTQ+ temsilindeki eksiklik: Fortune 500 şirketlerinin yönetim kurullarındaki toplam 5 bin 400 koltuğun yalnızca 45’i (yüzde 0,8) LGBTQ+ bireyler tarafından doldurulmakta.
Egon Zehnder’in Küresel Çeşitlilik, Hakkaniyet ve Kapsayıcılık Lideri Cynthia Soledad, ÇHK eleştirilerinin liderler için yenilik fırsatı sunduğunu ve çeşitliliğe yönelik taahhütlerin sürdüğünü belirtiyor. Geçmiş yıllara göre ton ve hız değişse de liderler çeşitliliği kritik bir unsur olarak değerlendirmeye devam ediyorlar.
Yeni raporun verileri ve yönetim kurulunda kapsayıcı kültür yaratma
Yeni Küresel Yönetim Kurulu Çeşitliliği Takipçisi raporundan elde edilen veriler, şirketlerin ÇHK taahhütleri konusundaki kademeli ilerlemesini gösteriyor. 2024 yılında dünya genelindeki yönetim kurullarının yüzde 96’sında en az bir kadın üyeye yer verilirken, bu oran 2012 yılında sadece yüzde 76 idi. Ek olarak, 2024’te atanan yönetim kurulu üyelerinin yaklaşık yüzde 24’ü CEO/CFO veya finans deneyimine sahip olmayan kişilerden oluşuyor. Egon Zehnder verilerine göre, hukuk, operasyonlar, teknoloji ve insan kaynakları, yeni yöneticilerde en çok aranan alanlar arasında yer alıyor.
Yönetim kurullarında çeşitliliği ve dahiliyeti artırmak
Yönetim kurulunun, çeşitli perspektifleri aktif bir şekilde dahil etmeye yönelik taahhütlerini yeniden teyit ederken, Yönetim Kurulu Başkanı da çeşitlilik ve kapsayıcılık taahhütlerini yeniden gözden geçirip, yönetim kurulunda hangi temel perspektiflerin temsil edilmesi gerektiği konusunda yapıcı ve teşvik edici olmalı.
Yönetim kurulu üye adaylarını belirleme sürecinde, Yönetim Kurulu ve varsa Atama Komiteleri, değişik bakış açılarından, farklı yönlerden tamamlayıcı olan kişileri içeren aday listeleri oluşturmayı taahhüt edip aday havuzunu sürekli olarak çeşitlendirmeye özen göstermeli.
Tüm perspektiflerin tartışmalar içinde değerlendirildiğinden emin olmak için yönetim kurulu uygulamalarının sürekli geliştirilmesi ve kapsayıcılığı teşvike uygun koşullar yaratma sorumluluğu Yönetim Kurulu Başkanı’na ait. Bu bağlamda, Yönetim Kurulları yeni üyelerin hızlı bir şekilde uyum sağlayıp; katkıda bulunabilmeleri için etkili bir oryantasyon programına yatırım yapmalı.
