Çocuklar arasında yapay zeka merakı iki kat arttı
Kaspersky çocukların dijital ilgi alanlarına ilişkin yıllık raporunu yayınladı. Mayıs 2024’ten Nisan 2025’e kadar olan dönemi kapsayan rapor, yapay zeka destekli chatbot’lara olan ilginin arttığını, “tralalero tralala” gibi İtalyan brainrot memlerinin viral yükselişini ve müzik ile hareketi birleştiren ritim tabanlı bir oyun olan Sprunki’ye olan ilginin arttığını gösteriyor. YouTube dünya genelinde çocuklar arasında en popüler uygulama olmaya devam ederken, WhatsApp ikinci sıraya yerleşerek TikTok’u geride bıraktı.
Günümüzün birbirine bağlı dünyasında çocuklar dijital teknolojiyle her zamankinden daha fazla haşır neşir oluyor. Son araştırmalar 8-10 yaş arası çocukların günde ortalama altı saatlerini, 11-14 yaş arası çocukların ise günde ortalama dokuz saatlerini ekran başında geçirdiklerini gösteriyor. Çocukların hayatlarının önemli bir kısmı çevrimiçi ortamda geçerken, ebeveynler için çocuklarının dijital alanda nelere dikkat ettiklerini, ne aradıklarını, hangi platformları kullandıklarını ve hangi trendlerin ilgi ve davranışlarını etkilediğini anlamak daha da önemli hale geliyor.
Kaspersky, bu yılki raporunda yapay zeka araçlarına olan ilginin arttığını tespit etti. 2023-2024 döneminde en çok kullanılan ilk 20 uygulama arasında hiçbir yapay zeka uygulaması yer almazken, “Character.AI” bu yıl listeye girerek çocukların yapay zekayı sadece merak etmekle kalmayıp dijital yaşamlarına aktif olarak entegre ettiklerini gösterdi. Tüm arama sorgularının yüzde 7,5’inden fazlası, ChatGPT, Gemini ve özellikle de kullanıcıların kurgusal veya gerçek karakterleri taklit eden botlar oluşturmasına veya bunlarla etkileşime girmesine olanak tanıyan bir platform olan Character.AI gibi tanınmış isimler tarafından yönetilen AI sohbet botları üzerineydi. Bu, geçen yıla oranla büyük bir artışa işaret ediyor. 2023-2024 raporunda yapay zeka ile ilgili sorgular tüm aramaların yalnızca yüzde 3,19’unu oluştururken, bu yıl bu tür sorgular iki kattan fazla arttı.
Ancak, tüm chatbot etkileşimleri riskten arındırılmış değil. Bazı botlar, özellikle diğer kullanıcılar tarafından oluşturulduğunda veya özelleştirildiğinde, çocukları duygusal olarak yoğun içeriğe, yanlış bilgilere veya yaşlarına uygun olmayan temalara maruz bırakabiliyor. Bu platformlar genellikle kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğe dayandığından ve sıkı denetimlerden yoksun olabileceğinden, çocuklarla yapay zeka araçlarını nasıl kullandıkları hakkında açıkça konuşmak ve Kaspersky Safe Kids gibi aileleri de bu konuda bilinçlendiren dijital ebeveynlik uygulamaları kullanmak çok önemli.
En popüler platform YouTube
Türkiye’de en popüler Android uygulamalarının ilk 5’i YouTube (platformda geçirilen zamanın yüzde 34’ü), Instagram (yüzde 13), WhatsApp (yüzde 13) ve Brawl Stars olurken (yüzde 9), Character.AI Türkiye’de 16. sırada yer aldı ve çocukların zamanın yaklaşık yüzde 1’ini kapladı.
Mem’ler bu yıl yapılan aramaların küçük bir bölümünü oluştursa da, çocukların dijital kültürünün bir başka katmanını ortaya koyması açısından önemli. En popüler mem’lerin çoğu “brainrot” olarak adlandırılan ve kısa videolar aracılığıyla yayılan bir tür absürd, kasıtlı ve kaotik mizah türüne giriyor. En çok arananlar arasında İtalyanca “tralalero tralala” ifadesi ve “tung tung tung sahur” adlı bir mem vardı. Bu ifadeler yetişkinlere rastgele gelebilir, ancak birçok çocuk için platformdan platforma hızla yayılan ortak şakaları temsil ediyor.
Çocuklar video izlemeye bayılıyor
Tanıdık alışkanlıklar da gündemde güçlü bir şekilde yer almaya devam ediyor. Çocuklar arasında en yaygın çevrimiçi etkinlik, Google’da video izleme platformları aramak oldu. Tüm sorguların neredeyse yüzde 18’i video izlemeyle ilgiliydi. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde YouTube, geçtiğimiz yıl yüzde 28,13’ten yüzde 29,77’ye yükselerek açık ara favori Android uygulaması olmaya devam etti. WhatsApp, TikTok’u (yüzde 12,76) geride bırakarak yüzde 14,72 ile ikinci sıraya yükselirken Snapchat ve Facebook düşüşünü sürdürdü. Bu dönüşüm, değişen iletişim alışkanlıklarını yansıtıyor olabilir. Zira çocuklar sohbet uygulamalarını arkadaşlarıyla bağlantılar, mem’ler ve kısa videolar paylaşmak için daha sık kullanıyor.
Kaspersky Gizlilik Uzmanı Anna Larkina raporla ilgili şunları söylüyor: “Bu yılın trendleri, çocukların dijital kültürünün ne kadar hızlı geliştiğini gösteriyor. Bir gün yapay zeka botlarıyla sohbet ediyorlar, bir sonraki gün hepsi hiç duymadığınız bir İtalyan mem şarkısını mırıldanıyor. Ancak her trendin arkasında bir bağlantı kurma şansı vardır. Ebeveynler çocuklarının ne izlediğini, ne oynadığını ya da ne aradığını anlamak için zaman ayırdıklarında, anlamlı sohbetlere kapı açarlar ve daha güvenli, daha güvenilir dijital alışkanlıklar oluşturmaya yardımcı olurlar. Dijital ebeveynlik uygulamaları, bu yolculukta yalnızca çocukları korumak için değil, aynı zamanda onların hayatına dahil olmak için de yararlı bir araç olabilir.”
Raporun tamamı hakkında daha fazla bilgi almak için TIKLAYIN!
Rapordaki bulgular, Mayıs 2024 ve Nisan 2025 tarihleri arasında Kaspersky Safe Kids ebeveyn kontrolü çözümü kullanıcıları tarafından gönüllü olarak sağlanan anonim verilere dayanıyor.
