Black Friday’de en çok ne satılıyor?
Her yıl kasım ayı geldiğinde tüm dünyanın gözleri bir alışveriş fırtınasına çevriliyor: Black Friday. İndirim günü olarak başlayan bu gelenek, artık küresel ölçekte milyarlarca dolarlık bir ticaret hacmine ulaşmış durumda. Türkiye’de ise son yıllarda markaların agresif kampanyalarıyla birlikte tüketici ajandasında önemli bir yer edindi. Peki, bu rekabette hangi sektörler öne çıkıyor? Hangi mecralar Black Friday iletişiminde aslan payını alıyor? Dahası bu yılın Black Friday cephesinde hangi stratejileri benimseyenler yarışa “pol” pozisyonunda başlıyor? İşte yanıtlar…
Nasıl ki Dünya Sırıkla Atlama Şampiyonu Armand Duplantis her yeni yarışta kendi rekorunu kırarak yolculuğuna devam ediyorsa, Black Friday dönemi de alışveriş dünyası için benzer bir rota çiziyor.
1960’ların başında Philadelphia polisleri, Şükran Günü’nden sonraki Cuma günü yaşanan yoğun trafik ve kalabalığı tanımlamak için “Black Friday” demeye başlamıştı. 1970’lerde ise perakendeciler bu günü satış ve indirimlerle bir alışveriş günü haline getirdi. “Black” kelimesi, muhasebe terimi olarak kârı ifade eden “kâr defterine geçmek” anlamıyla pozitif bir anlam kazandı. Bugünse “trafiğin” sokaklardan online platformlara taşındığını söylemek yanlış olmaz. Üstelik bu öyle yoğun bir trafik ki; markaların, online pazaryerlerinin ve perakendecilerin tüm olanaklarıyla bütüncül bir deneyim sunmak üzere hazır olması gerekiyor! Zira kuşku yok ki her sene bir önceki yılın rekoru kırılıyor ve indirimlerle alışveriş çılgınlığı hız kesmeden büyümeye devam ediyor.
Seneler içerisinde Black Friday’in kapsamı genişlerken pazarlama profesyonellerinin bu döneme dair ajandası da yoğunlaştı. Hatta AdBenchmarkLab & Digital Advice Lab Kurucusu Berk Kuşaksız’ın da ifade ettiği gibi Black Friday artık bir indirim yarışı değil tam anlamıyla bir veri bazlı rekabet sezonu. Ve kuşkusuz bu sezonda da kazananlar, bütçesini değil bilgisini büyüten; veriyi okuyup içgörüye dönüştürebilen markalar olacak.
Öyle ki; AdBenchmarkLab’in 2024 yılı verileri, markaların Black Friday dönemine yaklaşımında köklü bir değişime işaret ediyor. Artık “indirim haftası” kavramı yerini çok daha kapsamlı bir alışveriş ekosistemine bırakıyor. Perakende, FMCG ve kozmetik sektörleri Kasım ayında agresif biçimde bütçelerini artırırken; performans kanallarının yeniden şekillendiği, dikkat ekonomisinin ise hiç olmadığı kadar pahalı hale geldiği bir tablo ortaya çıkıyor. Veriler, markaların yalnızca Kasım’ı değil, Ekim ayını da satış öncesi iletişimin başlangıç noktası haline getirdiğini gösteriyor. Öyleyse gelin önce küresel ve yerel araştırmalar ışığında Black Friday’in güncel anatomisine göz atalım ardından da sözü Marketing Türkiye için Digital Advice Lab tarafından hazırlanan Black Friday analizine bırakalım…
Black Friday 2024 karnesi neler söylüyor?
2024’te küresel ölçekte Black Friday döneminde online alışveriş hacmi yine yeni rekorlara ulaştı. Örneğin sadece ABD’de online satışlar 10,8 milyar USD ile bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 10 artış gösterdi.
Ayrıca dünya çapında Black Friday için online harcamalar yaklaşık 74,4 milyar USD olarak kaydedildi, bu da yıllık büyüme oranının yaklaşık yüzde 5 olduğu anlamına geliyor.
Bu veriler, markaların ve perakendecilerin indirim günlerini yalnızca mağaza içi kampanyalarla değil, dijitalde de değerlendirdiğini ve mobilin alışverişin merkezi haline geldiğini net biçimde gösteriyor.
Nitekim mobil cihazlar üzerinden alışveriş oranları yükselmeye devam ediyor. MobiLoud, dünya çapında Cyber Week döneminde mobilin toplam online harcamaların yaklaşık yüzde 70’ine yakınını oluşturduğunu raporluyor. Bu da markaların sadece “bir gün” değil, “öncesi ve sonrası ile birlikte genişletilmiş dijital dönem” stratejisi benimsediğini gösteriyor.
Ticaret Bakanlığı’nın E-Ticaret Bilgi Platformu üzerinden yayınladığı verilere göre de; 2024 yılında e-ticaretin en yoğun dönemi Kasım kampanyaları ve Black Friday haftası oldu. İşlem sayıları, özellikle Kasım ayında zirve yaptı. Bu eğilim, markaların Black Friday ve Kasım kampanyalarını yılın en kritik satış dönemi olarak konumlandırdığını ve tüketici ilgisini stratejik olarak yönlendirdiğini ortaya koyuyor.
Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin Black Friday sepetine neler girdi?
PwC’nin Fransa, Almanya, İtalya, İrlanda ve Türkiye’yi kapsayan ve 10 bin katılımcıyla gerçekleştirilen “Efsane Cuma Dosyası”, Black Friday indirimlerinin küresel ve yerel tüketici trendlerini ortaya koyuyor.
Katılımcıların en fazla harcama yaptığı kategoriler yetişkin ve çocuk giyim (yüzde 61) ile elektronik (yüzde 39) olurken, Türkiye’de yetişkin ve çocuk giyim yüzde 79 ile başı çekiyor; elektronik ise yüzde 42 ile ikinci sırada yer alıyor. Tekstil gibi belirli kategorilerde yüzde 50’nin üzerindeki indirimler, tüketicilerce “iyi teklif” olarak değerlendiriliyor
Tüketicilerin yaklaşık üçte biri, satın alma sürecinde önceden akıllarında belirli ürünler olduğunu, yüzde 24’ü ilgilendikleri ürünlerin listesini hazırladıklarını ve genel olarak indirim tekliflerini araştırdıklarını belirtiyor. Türkiye’deki tüketicilerin yüzde 43’ü kampanya öncesi planlı ve hazırlıklı hareket ediyor.
Türkiye’deki katılımcıların yüzde 27’si, Efsane Cuma indirimlerinde sürdürülebilir marka ve ürünleri özellikle tercih ediyor.
Türkiye’de tüketicilerin yüzde 43’ü, ürünleri taksit planına göre ödeme eğiliminde. Bu durum, yerel tüketici davranışlarının küresel ortalamalardan farklılaştığını ortaya koyuyor.
Pazaryeri uygulamaları, Efsane Cuma indirimlerinde tüm katılımcılar için ilk uğrak nokta olarak öne çıkıyor. Tüm ülkeler ortalamasında bu oran yüzde 72 iken, Türkiye’de yüzde 77’ye ulaşıyor. Fiyat karşılaştırma, ürün incelemeleri ve hızlı erişim, pazaryerlerini cazip hale getiriyor.
Black Friday, Ekim’de başlıyor!
AdBenchmarkLab verilerine göre markalar, 2024 yılında Black Friday dönemini yalnızca bir indirim haftası değil, stratejik bir medya yatırım sezonu olarak ele aldı. Veriler, özellikle Perakende, FMCG ve kozmetik sektörlerinin Kasım ayında agresif biçimde bütçe büyüttüğünü; medya miksinde ise performans kanallarının ağırlığının yeniden tanımlandığını gösteriyor. Black Friday artık sadece Kasım’dan değil, Ekim’den başlayan bir alışveriş ekosistemine dönüşüyor.
Kasım’da pazarlama yatırımları artıyor
Kasım ayında perakende, FMCG ve kozmetikte pazarlama yatırımları yüzde 46’ya kadar artırılıyor.
AdBenchmarkLab.com üzerinde verilerini paylaşan markaların yaklaşık 2,5 milyar TL’lik dijital medya bütçesi baz alınarak hazırlanan analiz, 2024 Kasım döneminde sektörlerin genelinde bir ivmelenme olduğunu ortaya koyuyor.
Genel bütçe büyümesi yüzde 16 seviyesindeyken, perakende, FMCG ve kozmetik kategorilerinde bu oran yüzde 46’ya kadar çıkıyor.
Otomotiv ve B2B gibi daha uzun döngülü sektörlerde büyüme yüzde 4 civarında kalırken; tüketici odaklı sektörlerin Black Friday’e çok daha agresif bir medya stratejisiyle yaklaştığı görülüyor.
Dikkat ekonomisi pahalandı!
2024’teki Black Friday’de, Google Search tarafında tıklama başı maliyet (CPC) genel ortalamada yüzde 14,5 gerilerken, rekabetin yoğun yaşandığı perakende ve FMCG segmentlerinde yüzde 12’ye kadar artış kaydedildi. Bu durum, markaların yüksek satın alma niyeti taşıyan anahtar kelimelerde görünürlüğü korumak adına tekliflerini yükselttiğini gösteriyor.
- Meta ve TikTok tarafında tablo daha dinamik:
- Meta/Instagram’da CPC yüzde 30 arttı,
- CPV (izleme başı maliyet) perakende ve kozmetikte 2–3 katına çıktı,
- CPM (Bin gösterim başına maliyet) artışı ise kozmetik sektöründe 4 kat seviyelerine ulaştı.
Bu yükseliş, görsel odaklı kampanyalarda dikkat ekonomisinin ne kadar pahalı hale geldiğini kanıtlıyor.
Medya yatırımlarında dönüşüm: Meta’nın payı yüzde 70’e yaklaştı
Black Friday döneminde medya alokasyonu da önemli ölçüde değişti. FMCG ve kozmetik sektörlerinde, markaların dijital harcamalarının büyük kısmı Meta ve özellikle Instagram kanallarına kaydı. Bazı markalarda Instagram’ın toplam dijital bütçeden aldığı pay yüzde 70’e kadar ulaştı.
Buna karşın otomotiv ve B2B sektörleri yıl geneline paralel bir medya dağılımı izleyerek daha sabit frekanslı kampanyalara yöneldi.
Markalar için “rekaberlik” dönemi
2024 verileri, CPAS (Collaborative Ads) kullanımında güçlü bir yükseliş trendine işaret ediyor. Kozmetik sektörü, yılbaşı ve Sevgililer Günü dönemlerinden sonra en yüksek CPAS penetrasyonunu Black Friday haftasında yakaladı (yüzde 32). F
MCG markaları ise son üç ayda CPAS kullanımını önceki dokuz ayın ortalamasına göre ikiye katladı ve zirve noktası yine Kasım ayı oldu. Bu tablo, perakende ekosisteminin “platform ortaklığı” modeline doğru hızla evrildiğini gösteriyor.
Son çeyrek: Gelir maksimizasyon dönemi!
2024 genelinde markalar, yıllık dijital medya yatırımlarının ortalama yüzde 11’ini Kasım ayında kullandı. FMCG ve kozmetik gibi kategorilerde bu oran yüzde 20’ye kadar çıktı. Daha geniş perspektiften bakıldığında, yılın son üç ayı toplam bütçenin yüzde 45’ine denk geliyor. Bu tablo markaların son çeyreği bir “gelir maksimizasyon çeyreği” olarak konumlandırdıklarını gösteriyor.
Araştırmanın Metodolojisi
Marketing Türkiye adına Digital Advice Lab tarafından hazırlanan bu analiz AdBenchmarkLab.com’da yer alan ve verilerinin anonimleştirilmesine izin veren markaların Google, Meta ve TikTok yatırımları üzerinden; toplam yaklaşık 2 milyar TL’lik dijital reklam bütçesi baz alınarak hazırlanmıştır.
Black Friday artık “veri bazlı rekabet sezonu”
✓ Enflasyonun da etkisiyle kullanıcılar, stoklu ve toplu alım kampanyalarına yönelerek alışveriş bütçelerinin önemli bir kısmını “Black Friday” öncesinde tüketmeye başladı. Markalar ise Ekim ayından itibaren iletişimlerini başlatarak bir “alışveriş sezonu” stratejisi benimsiyor.
✓ Otomotiv, B2B ve telekomünikasyon sektörleri reklam maliyetlerinde görece sabit kalırken; özellikle FMCG ve kozmetik kategorilerinde görülen agresif bütçe artışları, markaların tüketici dikkatini erken dönemde yakalama çabasını gösteriyor. Bu tablo, kampanyaların yalnızca satış odaklı değil, veri temelli planlama ve marka görünürlüğü hedefiyle şekillendiğini ortaya koyuyor.
✓ Kullanıcı davranışları da buna paralel olarak değişiyor; erken fırsat arayışı, mobil uygulamalardan yapılan alışverişler, video içerikler ve kişiselleştirilmiş reklam deneyimleri artık yeni norm haline geldi. AdBenchmarkLab ölçümlemesinde influencer marketing doğrudan medya yatırımı olarak sınıflandırılmasa da, markalarımızın denetimlerinden ve kampanya analizlerinden edindiğimiz gözlemler, bu alanın hızlı bir yükseliş içinde olduğunu açıkça gösteriyor. Bu durum, pazarlama dünyasında veriye dayalı sezgilerin, içgörülerin ve teknoloji entegrasyonunun önemini hiç olmadığı kadar artırıyor.
✓ 2024 verileri gösteriyor ki Black Friday artık yalnızca bir indirim haftası değil, tam anlamıyla bir “veri bazlı rekabet sezonu”. Medya maliyetleri artsa da doğru kanal kırılımı, zamanlama ve içerik stratejisiyle markalar hâlâ yatırım getirisini maksimize edebiliyor. Bu sezonda da kazananlar, bütçesini değil bilgisini büyüten; veriyi okuyup içgörüye dönüştürebilen markalar olacak.
Marketing Türkiye Kasım sayısını okumak için TIKLAYIN
The TECH Summit’e kayıtlar başladı! Geleceği deneyimlemeye hazır mısınız?
