Anadolu Efes’in kadın bira ustaları

Üretiminde ağırlıklı olarak erkeklerin yer aldığı bira dünyasında Anadolu Efes kadın bira ustalarıyla fark yaratıyor…

Binlerce yıllık geçmişe sahip olan bira üretimi günümüzde neredeyse erkeklerle özdeşleşmiş durumda. Oysa kaynaklara göre Mezopotamya’da bira üreticilerinin tamamına yakını kadınlardan oluşuyordu. Sümerler’in de Ninkasi isimli bir bira tanrıçası vardı.

Tarih boyunca bira için dönüm noktası sayılabilecek tüm anlarda da kadınların dokunuşu olduğu biliniyor. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri, biraya uzun ömürlü olmasını sağlayan ve tadını veren şerbetçiotunu koyma fikrinin de bir kadına ait olduğunun düşünülmesi.

Şimdi ise üretim hacminde dünyanın en büyük ilk 10 bira üreticisinden biri olan Anadolu Efes’te bira üretiminde önemli bir yere sahip olan kadın “brewmaster”lar, yani “bira ustaları” var. Laboratuvar çalışmalarından, üretim sürecine, kalite kontrole kadar her aşamada kadınlar yer alıyor. Anadolu Efes’te bulunan 25 bira ustasının da 5’i kadın.

Öyle kolay değil bira ustası olmak

Ancak kadın için de erkek için de bira ustası olmak hiç kolay değil. Bira ustası olmak için öncelikle dünyanın önde gelen bira akademilerinden mezun olmak gerekiyor.

Bira ustası adayları, eğitim sürecinin tamamını yurtdışındaki Bira Akademilerinde geçiriyor. Eğitim süresi altı ay ila iki yıl arasında değişiyor. Anadolu Efes, akademilerin eğitim ücretleri de dahil olmak üzere bu süre zarfındaki tüm masrafları üstleniyor ve çalışanlarının gelişimlerini destekliyor.

Bira ustalığı eğitimleri zorlayıcı

Bira ustası olmak için alınan eğitim epey kapsamlı ve zorlayıcı. Kadın bira ustası adayları biranın uygun tatta ve kalitede olması için biyokimya, analitik kimya, gastronomi gibi teorik dersler görüyor. Adaylara ekonomi, bira üretimi, dolum, ambalajlama gibi sürece dair konular da anlatılıyor.

Zorlayıcı ve yoğun olan bu eğitimlerin ardından bira usta adayları sınavlara tabi tutuluyor ve okulu başarıyla tamamladıkları takdirde bira ustası oluyorlar.

Katılımcılardan ders başarısının yanı sıra malt üretim pratiklerinde, laboratuvar uygulamalarında başarılı olmaları ve akademik raporları uygun biçimde tamamlamaları bekleniyor.

Bira ustası olmanın sorumluluğu büyük

Bira ustaları hammaddelerin temel özellikleri, malt üretimi, şerbetçiotu işleme, bira reçetesi oluşturma başta olmak üzere bira üretimiyle ilgili pek çok konuda uzmanlık kazanıyor. Bu uzmanlıklarını bilhassa bira harmanı geliştirmek, fermantasyon sürecini izlemek ve yeni tatlar oluşturmak için kullanıyorlar.

Bira ustası olmanın koşullarından biri de sertifikalı degüstatör olmak. Ancak bu da kolay bir aşama değil. Uzman degüstatörler, bu unvanlarını koruyabilmek için her ay uluslararası sınavlara tabi tutuluyor.

Biranın kalitesi ve lezzeti, bini aşkın kalitatif analizin yanı sıra bira ustaları tarafından her adımda duyusal olarak da test ediliyor.

Fabrika yönetiminde kadınların payı artıyor

Anadolu Efes’te biranın tüketiciyle buluşmasında kadın bira ustalarının payı büyük. Şu anda şirkette çalışan bira ustalarının %20’si kadın. Bir o kadar da bira ustası adayı mevcut. Bu genç kadın mühendisler malt üretiminden itibaren farklı aşamalarda yer alıyor ve önemli görevlerde bulunuyorlar.

Handan Özbay Anadolu Efes’in kadın bira ustalarından biri. Bira üretimiyle 2010 yazında stajını Anadolu Efes Bira Fabrikasında yaparken tanışmış. Bir sene sonra şirkette Kalite Güvence Departmanında işe başlayan Özbay, şirkette halen Kalite Güvence Müdürü olarak görevini sürdürüyor.

2018 yılında Berlin’de VLB Biracılık Akademisi’nin sertifikalı Brewmaster programında altı ay boyunca yoğun bir eğitim alan Özbay, aynı zamanda küresel kadın biracılar dayanışma topluluğu olan Pink Boots Society üyesi.

Özbay’a göre bira ustası olmak cinsiyetten bağımsız bir durum: “Dünya bira sektöründe üretim erkek egemendir. Ancak cinsiyet ve fırsat eşitliğini destekleyerek önemli bir duruş sergileyen Anadolu Efes, böyle bir ortamda kadınların da var olmasının önünü açıyor. Bu şekilde çalıştığımız için mutlu ve gururluyuz.”

Anadolu Efes’te bira üretimiyle ilgili kritik pozisyonlarda yine kadınlar yer alıyor. İzmir’de bulunan fabrikanın üretimini, Adana ve Ankara fabrikalarının kalite ekibini de kadınlar yönetiyor.

Kadın bira ustaları sadece biranın üretimiyle ilgilenmiyor. Her biri aynı zamanda sosyal hayatlarında da birer bira tüketicisi.

“Fermantasyonun büyüsünden etkilendim”

Handan Özbay (Kalite Güvence Müdürü): “Bu kadar emek vermek, evini barkını bırakıp eğitim için Almanya’ya gitmek, sürekli sınavlara girip çıkmak ancak mesleğe tutkulu olmakla mümkün. Bu bizim tutkuyla yaptığımız bir iş. Beni bu işte en çok fermantasyonun büyüsü etkiledi. Cinsiyete dair tabuları kafamızda yaratıyoruz. Dışarıdan bir göz belki yadırgayabilir ama bizler için mümkün ve olağan.”

“Bira mayasının bir ruhu olduğuna inanıyorum”

Berna Oktar (Kalite Güvence Müdürü – EBG): “VLB Berlin Akademisi’ni ’best student’ (en iyi öğrenci) olarak bitirdim. “Bira mayasının bir karakteri, ruhu olduğuna inanıyorum. Bu yüzden bira dünyasındayken sınırların olmadığı bir dünyada olduğumu hissediyorum. Çünkü biz yeni tatlar yaratan, birayı şekillendiren insanlarız.”

“Kendimi şanslı hissediyorum”

Dilek Erbay (Bira Üretim Yöneticisi – İzmir): “Bira sektöründe çalıştığım için kendimi şanslı hissediyorum. Böylece farklı tatlar ve lezzetlerin peşinde koşma fırsatı buluyorum. Bira üretimindeki canlılığı ve dinamikliği seviyorum. Bilime merakım, titiz ve detaycı oluşum, bira proseslerinde ihtiyacım olan her şeyi karşılıyor. Aynı zamanda birlikte çalıştığım ekibimin her üyesini bira ve teknik anlamda geliştirmeyi ve eğitmeyi de misyon edindim.”

“Bira üretimi bir bilim”

Gülsen Hanedar (Kalite Güvence Yöneticisi – Ankara): “Almanya’da bira ustalığı eğitimi alırken bira üzerine gördüğüm binlerce kitap beni çok etkiledi. Hammaddesinden, ismine, tarihine, üretim süreçlerine kadar binlerce kitap… Bu eğitimin ardından bira dünyasına daha bilinçli bakmaya başladım. Bira da bira üretimi de bir bilim aslında.”

“Bira sadece erkek işi değil”

Derya Korkut (Kalite Güvence Yöneticisi – Adana): “Kendimi kadın, mühendis ve bira ustası olarak tanımlıyorum. Almanya’da bira ustalığı eğitimi esnasında edindiğim deneyimler benim için çok kıymetli oldu. Bitirme projesi olarak sınıfın tüm kadınları ile yaptığımız biranın birinci olması da bu işin sadece erkek işi olmadığını gösteren güzel bir kanıt.”