Cumhuriyet tarihinin en çok tartışılan belgesi bir belgesele konu oluyor. Bu yıl, 90. yıldönümü çeşitli etkinliklerle kutlanan Lozan Anlaşması, Taha Akyol’un hazırlayıp sunduğu bir belgeselle CNN TÜRK ekranlarına geliyor. Genel yönetmenliğini ve editörlüğünü Reyhan Yıldız’ın yaptığı “Bilinmeyen Lozan & 90. Yıldönümünde Öncesiyle, Sonrasıyla Lozan Anlaşması” belgeseli 50’şer dakikalık 10 bölümden oluşuyor. Belgesel Kasım ayından itibaren Cuma akşamları CNN TÜRK’te yayınlanmaya başlayacak. Lozan Anlaşması’nın imzalanışı öncesinde ve sonrasında yaşananların tüm yönleriyle incelendiği belgeselde Zafer Toprak, Cemil Koçak, İhsan Şerif Kaymaz, Sevtap Demirci, Mehmet Coral gibi tarihçi ve araştırmacıların analizlerine; Özden Toker ve İsmet İnönü’nün tanıklıklarına da yer veriliyor. “Lozan Misak-ı Milli’den ödünler verilerek imzalanan bir anlaşma, batılı güçler karşısında masa başında yenilgi mi; mazlum milletlere esin kaynağı olan bir zafer, çokuluslu bir imparatorluğun küllerinden doğan genç bir ulus devletin inşasını dünyaya kabul ettiren kuruluş senedi mi?” sorusunun yanıtı aranıyor.
Bilinmeyen Lozan & 90. Yıldönümünde Öncesiyle, Sonrasıyla Lozan Anlaşması belgeseli için Lozan’da, konferansın açılış töreninin yapıldığı Month Benon Gazinosu’nda, konferans görüşmelerinin ve komisyon toplantılarının yapıldığı Ouchy Şatosu’nda, İsmet Paşa’nın kaldığı Lozan Palas Oteli’nde, Lord Curzon’un kaldığı Beau Revage Oteli’nde, Lozan Anlaşması’nın imzalandığı Lozan Üniversitesi’nde (Palais de Rumine), Ankara’da ilk TBMM binasında (Kurtuluş Savaşı Müzesi), Direksiyon Binası da denilen İstasyon binasında, İnönü Vakfı’nda ve Mudanya Mütareke Evi’nde çekimler yapıldı. Oyuncu Devrim Parscan’ın seslendirdiği belgesel için Reuters, Bibliothèque Nationale Suisse, British Pathe, French Pathe, Neue Zürcher Zeitung, Musée historique de Lausanne, The National Archives (İngiltere), İsviçre Sinematek, İsviçre Kızılhaçı, Gazette de Lausanne, TRT, Kalan Müzik, Milliyet gazetesi, Albert Kahn müzesi ve İnönü Vakfı arşivlerinden yararlanıldı.
