Senegal’de 1 dolar değerinde ve 10 dakikada sonuç veren COVID-19 testi üretiliyor
ABD’deki bir koronavirüs testi yüzlerce dolar değerinde olup sonucun belirlenmesi günler sürerken Senegal’de geliştirilen yeni bir testin sadece 1 dolar değerinde olup 10 dakikada sonuç vereceği gündemin ortasında yerini aldı.
İngiltere merkezli bioteknoloji şirketi Mologic ve Senegal merkezli Institut Pasteur de Dakar fiyatı dudak uçuklarını giderecek kadar düşük 6 tür test üretmek üzere bir araya geldi. Bu türler içinde laboratuvar, klinik, kişinin bağışıklık sistemi virüse maruz kalmış mı gösteren evde yapılabilen testler ve virüsün varlığını direkt olarak algılayabilen antijen testleri bulunuyor.
Mologic’in medikal direktörü Joe Fitchett, “pandeminin önüne geçmek için fiyatları olabildiğince düşürmemiz gereken bir dönemdeyiz” diyor. Var olan diğer testlerde bunun tam tersinin yaptığını belirten Fitchett, “şahit olduğumuz, talebin akıl almaz derecede yüksek olmasıyla birlikte tedarik zincirinin yoksul insanlar için ayrılabilecek kaynaklarının da başka kesimlere dağıtılması. Bu göründüğünden daha da önemli, çünkü fiyatlar giderek yükselmeye devam ediyor ve herkes için adaletli bir ortam söz konusu değil. Başarmaya çalıştığımız yüksek performanslı, düşük fiyatlı çözümler ve hedeflerimizde kar elde etmek yok. Çünkü kar edinmeyi öncelik haline getirirsek bu salgının zamanını uzattığımızla kalırız” dedi.
Mologic üretim sürecinde elinden geldiğince az harcama yapmak için tedarik zincirindeki fiyatı yükselten ara aktörlerle dahi çalışmamış. Ancak Mologic’i diğer bioteknoloji şirketlerinden ayıran faktör, bu kriz sürecinde kar etmemeye karar vermiş olması. “Bir iş fırsatı gördüğümüzde onu fark edebiliyoruz, ama burada böyle bir durum yok” diyor Fitchett ve ekliyor, “bazen gördüklerimizin sağlık ihtiyacı olduğunu kabul etmeliyiz. Bu durumda bizi harekete geçiren, gerçekten çözüm sağlayabilecek ürünleri düşük bir fiyatla sunmanın optimalin altındaki ürünleri yüksek fiyatlarla sunmaktan daha anlamlı olduğunun bilincinde olmamız”.
Gavi adlı aşı hizmeti sunan bir iş birliğinin aktivitelerini sürdürdüğü düşük gelirli ülkelerde hızlı klinik testleri için 1 dolar veya 1 Euro, laboratuvar testleri için ise 1.30 Euro talep etmeyi planlayan Mologic testlerin yüksek gelirli ülkelerde de var olacağını, ancak fiyatın bundan daha fazla olsa da diğer alternatiflerine göre daha düşük kalacağını belirtti. Laboratuvar testlerinin üretimi sürüyor ve diğer testler ise onay sürecinde. Antijen testlerinin geliştirme süreçleri de tüm hızıyla devam ediyor.
Testin farklı ortamlarda işlemesini sağlamak amacıyla birden farklı versiyonunun üretildiği bildiriliyor. Mologic kurucu ortağı Paul Davis hepimizin yakından tanıdığı evde hamilelik testinin mucidi ve COVID-19 testleri de aynı teknolojiye dayanıyor; küçük bir kan örneğini bir çubuğun üzerine damlatmak. Fitchett, “test ne elektriğe, ne de kompleks altyapı ve sistemlere ihtiyaç duyuyor” diyor ve ekliyor, “yaptığı şey bir hastane laboratuvarında yapılanın çok daha basitleştirilmiş bir versiyonu”.
Kurum pandemiden önce de Institut Pasteur iş birliğinde ve Gates Foundation gibi birçok yatırımcının yardımıyla Ebola’dan sarıhummaya kadar geniş yelpazeli hastalıkların test ve çözüm süreçlerinde yer alıyordu. 14 farklı hastalık için testler hali hazırda geliştiriliyor. Institut Pasteur’ün yeni teknolojilerle hayata geçirilen DiaTropix adlı web sitesinin, Senegal’de tanı koyma çalışmalarının başlaması için geçen seneden itibaren geliştirildiği belirtilirken sitenin Haziran’dan itibaren tam kapasitede çalışmaya başlayacağı iletiliyor. Fitchett ortakları hakkında, “hemen ekipmanlarını onaylatıp COVID-19 testleri üretmeye başladılar” diyor. Mologic’in test geliştirme çabalarını İngiltere’de de sürdürdüğünü belirten Pitchett bu tür bir üretim alanı dağılımının herkese aynı hizmeti ceplerine de dost olacak bir şekilde sağlamak için önemli olduğunu belirtiyor. “Bunu farklı bölgelerde yapmamızın nedeni her ülkenin daha önce orada bulunmayan bioteknoloji yeti ve bilgisine ulaşmasını sağlamak. Bu çalışmalar Senegalli veya İngiliz vatandaşlarını sadece bu salgından değil, gelecekte karşılaşabilecekleri tüm salgınlardan daha hızlı bir şekilde korumaya yarayacak”.
Dağılmış üretim sisteminin, konu salgın olduğunda tanı şirketlerinden aldığı desteğin kar sağlamadığı gerekçesiyle yetersiz olmasına bir çözüm sunduğunu da belirten Fitchett sarıhummanın Afrika’daki tanısının konması için sadece 50 bin teste ihtiyaçları olduğunu ve bu sayının birçok üreticinin iştahını kabartmadığını belirtiyor.
Fitchett sözlerine, “Institut Pasteur ekibinin ve direktörleri Amadou Sall’ın yaptığı, koca bir kıtayı bioteknolojinin hem düşük fiyatlara yol açabileceği, hem de bu tür salgınlarla savaşırken zorunlu bir faktör olduğunu göstermek oldu. Bugüne kadar kurduğumuz sistemlerin birçok salgını yeteri kadar ele almadığı için yetersiz ve pahalı olduğunun da farkındayız” diyerek son veriyor.
Kaynak: Fast Company US