Özlem Gürses: “Yalaka olmayana muhalif gazeteci diyorlar!”

Geleneksel medyanın ağırbaşlı temposundan dijital dünyanın dinamizmine uzanan bir kariyer Gazeteci Özlem Gürses’inki… Televizyon ekranlarında yıllar boyu edindiği tecrübeyi şimdilerde YouTube’da farklı bir formatla bütünleştirerek her hafta milyonlarca izleyiciye ulaşan Gürses, Medya Takip Merkezi’nin Marketing Türkiye için hazırladığı “YouTube Rating Report” endeksine göre de en çok izlenen, en çok abonesi olan kadın gazetecilerden… İki medya dünyası arasındaki farkları; değişen ve dönüşen gazeteciliği konuşmak için bir araya geldiğimiz Gürses, “Muhalif gazeteci lafına acayip sinir oluyorum. Bu iktidarın buluşu. Kendilerinin basın açıklaması okur gibi konuşan ekran yüzlerine ‘yalaka’ denilmesin diye gerçek gazetecilere ‘muhalif’ dediler” diyor.

Hem konvansiyonel medyada hem de online mecralarda gazetecilik yapmış biri ola­rak, iki mecradaki deneyi­minizi kıyasladığınızda na­sıl bir tablo çıkıyor ortaya?

Çok farklı iki dünya… Konvensiyonel medya daha yavaş. Hem seyircinin hem yayıncının an­lık tepkileri ekrana yansımıyor, açıkçası enerjisi de daha düşük geliyor artık bana. Öte yandan ana akım çok daha kolay… Ekip var, her şey hazır, çıkıyorsun yayınını yapıyorsun. Dijital dünyada ise neredeyse tek başınasın, patron da sensin emekçi de… Ama bence en zevkli tarafı da bu. Çok yorulsam da o özgürlük muazzam bir heyecan ve enerji veriyor insana.

Marketing Türkiye’nin “YouTube Rating Report” endeksine göre, en çok abonesi olan, en çok izlenen gazeteciler listesin­de sadece 2 kadın gazeteci bulunuyor. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Şaşırmıyorum. Ana akımda da durum farklı de­ğil ki… Kaç tane kadın ana haber anchor’u var? Ya da genel yayın yönetmenlerinin kaç tanesi kadın? Kadınlar ekranda yorumcu olarak da az, kürtajı bile erkekler konuşuyor hep farkın­daysanız… YouTube ve dijital mecralarda ka­dınların azlığının bir başka sebebi ise gerçekten başarmak için kendinizi adamış olmanız gerek­mesi… O kadar çok zaman alıyor ki işiniz, hayat diye bir şey kalmıyor neredeyse… Bu da birçok sorumluluğu aynı anda üstlenmek zorunda ka­lan kadınlar için çok zorlayıcı.

“Kendi izleyicimi çok yakından tanıyorum, ülkedeki hali de takip edebiliyorum. Yine de algoritmalar yanıltıcı olabilir, ben o nedenle sokakla bağını asla koparmamış biriyim…”

Genel olarak kadın gazetecilerin erkek meslektaşları kadar izlenmediğini görü­yoruz. Bu durumu nasıl değerlendiriyor­sunuz?

Aslında tam olarak öyle değil… Analitiklerimiz hiç fena değil, birçok “diğer erkek yayıncının” da çok önündeyiz ama listede en çok izlenenler var. Bir de şu var: Haberin tüketicisi daha çok erkekler (çünkü para da onlarda, işleri de onlar yönetiyor) ve erkekler ne yazık ki aynı kelime­lerle aynı cümleleri kuruyor bile olsa kadınlara değil, erkeklere güveniyor ekranda. Bu gerçek bir araştırmanın sonucu.

Pek çok erkek gazetecinin yanında başa­rılarıyla öne çıkan bir kadın gazeteci ol­mak size nasıl hissettiriyor?

Mutlu! Gerçekten çok mutluyum… Sadece er­kek meslektaşlarım kadar izlendiğim ve itibar gördüğüm için değil; deli gibi, çılgın gibi çalış­mamın karşılığını aldığım için… Ama en önem­lisi de birçok kadın meslektaşıma “Özlem yap­tı, ben de yaparım” deme cesaretini verdiğim için… Bu beni inanılmaz mutlu eden bir durum.

“YouTube Rating Report”un bir diğer çıktısı ise listeye giren gazetecilerin ner­deyse tamamımın “muhalif” olarak nite­lendirilen gazetecilerden oluşması… Bu durum bize ne anlatıyor?

Şunu: O gazeteciler “muhalif” falan değil, sade­ce “özgür”. Ve gazetecilik de zaten özgür bir ira­deyle yapılır. En başından beri bu muhalif ga­zeteci lafına acayip sinir oluyorum. Bu iktidarın buluşu bu, kendilerinin basın açıklaması okur gibi konuşan ekran yüzlerine “yalaka” denilme­sin diye gerçek gazetecilere “muhalif” dediler… Dünyada var mı “opposition journalist”? Yok! Niye, çünkü öyle bir şey yok… İnsan ya gazete­cidir ya da değildir. Bu kadar.

Gazeteciliği dijital medyada sürdürüyor olmanız bir tercih mi yoksa bir zorunlu­luk mu?

Sektörde işsiz kaldığımda bir zorunluluk olarak başladı ama uzun zamandır kalpten bir tercih olarak devam ediyor.

YouTube’da gazetecilik yapmak izleyici­lerle anlık bir etkileşim kurmayı da sağlı­yor. Bu etkileşim bir gazeteci olarak sizi nasıl besliyor?

Muazzam. Kendi izleyicimi çok yakından ta­nıyorum, ülkedeki hali de takip edebiliyorum. Yine de algoritmalar yanıltıcı olabilir, ben o ne­denle sokakla bağını asla koparmamış biriyim…

Gazetecilikte eleştirel düşüncenin öne­mi hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce Türkiye’de gazetecilik bu açıdan nasıl bir noktada?

Sizce? Sadece gazetecilik değil, aile, akademi, eğitim ve hatta iş dünyasında da durum aynı. Herkes sadece kendisi ile aynı fikirde olan kö­leler istiyor. Ülkenin bu çöküşünde çok önemli bir etken oldu bu “meraksızlık ve kibir” hali… Maalesef.

YouTube gazeteciliği tarafında yaşadığı­nız en büyük zorluklar neler?

Her şeyi kendim yapmak zorunda olmam. Akı­şım, konularım, başlıklarım, alt yazılarım, ka­paklarım, videolarım, görsellerim… Hepsini ben hazırlıyorum. Gerçekten deli işi yani…

Kanalınızı nasıl finanse ediyorsunuz?

Dijital yayıncılığın çeşitli modelleri var, kanalı­nıza abone olabilirler, katıl butonu ile bir katkı gönderebilirler. Bir de dijital içerik sağlayıcı­nın size ödediği bir izlenme geliri payı var. En önemli kaynaklar bunlar. Bazen reklam ya da sundu – sunar sponsor da alıyorum. Bitlo ile çalışmaya başladım mesela… Başka markalar da var görüştüğüm, kanalımı büyütmek ve fark­lı içerikler de yayınlamak istiyorum. Umarım başarabilirim…

“Sadece erkek meslektaşlarım kadar izlendiğim ve itibar gördüğüm için değil; deli gibi, çılgın gibi çalışmamın karşılığını aldığım için mutluyum. Ama en çok da birçok kadın meslektaşıma ‘Özlem yaptı, ben de yaparım’ deme cesaretini verdiğim için mutluyum…”

Sosyal medya hesaplarınızda zaman za­man markalarla iş birliği yaptığınızı gö­rüyoruz. İş birliği süreçlerinizi nasıl yü­rütüyorsunuz?

Şu ana kadar sadece OMO ile yaptım. Onlar bana geldi. Sürdürülebilir bir çevre için bir plas­tik atık projeleri vardı, onun bir parçası oldum. Bugünden sonrası için ise yavaş ve özenli şekilde, seçerek, hem bana hem de dünya görüşüme yakışan markalarla işbirliği yapmayı çok istiyorum… Heyecanlıyım, farklı işler yapmanın hayalini kuruyorum.

Ufukta yeni projeler var mı?

Evet, neşeli ve vazgeçmeyen tarafımı da ortaya koyabileceğim bir sohbet masası kurgusu yapıyoruz. Bir de bu mesleğe başladığım ilk günden beri hayalini kurduğum bir şey var, onu söyleme­yeceğim ama peşindeyiz…

Gazetecilik mesleğine yeni baş­layan gençlere neler tavsiye eder­siniz?

Baştan söyleyeyim, kolay değil! Gerçekten çok sevmiyorsanız yol yakınken vazgeçin. Mesele şöhret, izlenme gibi şeylerden çok daha büyük bir şey. İlk önce bunu çok iyi anlamaları ge­rek. Sahada, sokakta ve ekranda deneyim ka­zanmadan dijitale girmek hata olur… Özellikle haberde algoritma çok da destekleyici değil. Dil öğrenmelerini ve dünyayı iyi tanımalarını da öneririm. Merak duyguları yoksa, çok okumu­yorlarsa işleri daha da zor…

Bir gazeteci olarak içinden geçtiğimiz dö­nemi nasıl yorumluyorsunuz? Bundan 20-30 yıl sonra sizce bu dönem hem ülke gündemi hem de gazetecilik mesleği açısından nasıl anılacak?

Karanlık bir dönemdeyiz. Bilgiye, kayna­ğa, kaynak kişiye ve gerçeğe ulaşmak hiç bu kadar imkansız olmamıştı. Sorula­rımızı soramıyoruz, belgelere ulaşamı­yoruz. Herkes korkuyor konuşmaktan, diyalog kuramıyoruz. Farklı fikirler kendilerine bir alan bulamıyor, gazete­ciler sürekli işsiz kalıyor ya da hapse gi­diyor. 20 – 30 yıl sürmez umarım ama bu dönem illa ki bitecek… Ülkemize dair umudum hala var, herkes dersini almıştır diye umuyorum. Gazetecilik ise bence tamamen şekil değiştirecek, eski yıkıldı. Ben de merak ediyorum yeni medya neye dönüşecek…