Ne pandemi ne şiddet; kuryeler en çok neden korkuyor?
Pandemiyle birlikte yükselen e-ticaret trendi, moto kuryelere olan ihtiyacı da önemli ölçüde artırdı. Bulaş korkusuyla evlere kapandığımız dönemde onlar sahadaydı ve ihtiyaçlarımızı karşıladı. Fakat İPA‘nın “Pandemi Koşullarında Moto Kuryeler ve Beklentileri” araştırması kuryeler için en büyük tehlikenin COVID-19 değil kaza riski olduğunu gösteriyor. Üstelik şiddet oranları da çok yüksek…
Kaza riski pandemiden daha tehlikeli
Mesleki sağlık sorunlarıyla ilgili olarak COVID-19 bulaşıyla ilgili hiçbir görüşün olmaması ilginç görünüyor. Moto kuryelerin yüzde 94’ten fazlasının koronavirüse yakalanmadığı görülüyor. Ancak, bu meslek grubu için son 1 yılda artış gösteren kaza riski pandemiden çok daha büyük bir tehlike yaratıyor.
Moto kuryelerin yüzde 55,7’si sürekli olarak dışarıda çalışmaları nedeniyle hava koşullarının yarattığı rahatsızlıklardan, yüzde 49,7’si trafik kazası ve sakatlanma riskinden, yüzde 39,3’ü çok fazla motor üzerinde durma, yüzde 38,3’ü de kaskın yarattığı havasızlık nedeniyle yaşadığı sağlık sorunlarından muzdarip. Trafikte uzun süre egzoz gazı ve gürültüye maruz kalmanın ve hava şartlarının içerdiği risklerin yanı sıra, hızlı teslimat baskısı, kaza yapma korkusu ve trafik nedenli yaşanan stres nedeniyle mesleğin risk alanlarının çok fazla olduğu görülüyor. Günde ortalama 9 saatin üzerinde çalışma süreleri nedeniyle dikkat ve güvenli sürüş gerektiren bu meslekte kaza riskinin oldukça yüksek olduğu göze çarpıyor. Bu riskler bir yandan da ciddi sağlık sorunları ve ölümlere yol açıyor.
İş tatmini yüksek
Moto kuryelerin yarıya yakınının iş tatminlerinin yüksek olduğu gözlemleniyor. Memnuniyet sebeplerine bakıldığında ücretlerin zamanında ödenmesi ile yemek, yol gibi ilave ödemelerin ön plana çıktığı kaydediliyor. Fakat, farklılaşan istihdam ilişkilerine bağlı olarak, ücretler zamanında ödenmiyor ve/veya ücretler düşük diyenlerin oranı da yüzde 18 ila yüzde 40 arasında değişiyor.
İş tatmini düşük olanların, yani yaptığı işten hiç memnun olmayanların oranı ise yüzde 30’lar civarında seyrediyor. Bunun en önemli nedeni mesleki kaza riski (yüzde 40). İkinci olarak “ücret düzeyinin yetersizliği ve çalışma saatlerinin uzunluğu” yanıtı öne çıkıyor. İş motivasyonunun düşük olması ve mesleki eğitimlerin yetersizliği de iş tatminini azaltan temel sebepler arasında yerini alıyor.
Görev başında şiddete maruz kalıyorlar
Yaptıkları işle ilgili daha somut ifadeler önerildiğinde iş tatmininin boyutları ve çeşitliliği ortaya çıkıyor. Sorulan sorular pandemi sürecinde, moto kuryelerin iş yükünün arttığına (moto kuryelerinin yüzde 80’e yakını doğruluyor) ve koronavirüs bulaşırsa, tedavi ve/veya başka bir iş bulma konusunda hiçbir güvencelerinin olmadığına (moto kuryelerin yüzde 60’tan fazlası doğruluyor) işaret ediyor.
Yüzde 70 civarında moto kurye işlerinin bir meslek olarak görülmediğini, müşteriler tarafından saygın olmayan, düşük prestijli bir iş olarak görüldüğünü düşünüyor. Pandemi sürecinde çevrim içi alışverişin yaygınlaşması, hem moto kuryelerinin iş yükünü artırdı, hem de karantina nedeniyle eve kapanmış olan müşterilerin kurye hizmetinden beklentilerini ve/veya motorcularla ilgili algılarını değiştirdi. Zira psikolojik ve fiziksel şiddet içeren davranışlara maruz kalan moto kuryelerinin oranı yüzde 56,7 olarak tespit ediliyor. Görev başındayken bu şiddete maruz kaldıklarını söylemeleri, bu şiddetin müşterilerden geldiğini gösteriyor.
Araştırmanın Metodolojisi:
Ocak 2021 tarihinde İstanbul genelinde İPA tarafından gerçekleştirilen “Pandemi Koşullarında Moto Kuryeler ve Beklentileri” araştırması bilgisayar destekli yüz yüze anket (CAPI) çalışmasında İstanbul’un 23 ilçesinde toplam 600 motosiklet kuryesi (moto kurye) ile görüşülmüştür. Yüz yüze yapılan anketlerde ortalama görüşme süresi 9,6 dakikadır.
Araştırmanın tamamı için;
