Türk medyası el değiştirmelerle, güç çekişmeleriyle, tarafgirlik tartışmalarıyla çalkalanırken Rus haber portalı Sputnik’in Türkiye’deki yükselişi ivme kazanıyor. Kısa zamanda en çok okunan ilk 10 haber sitesinden biri olmayı başaran Sputnik Türkiye’nin Genel Yayın Yönetmeni Mahir Boztepe ile bu yükselişin ardındaki nedenleri konuşmak için bir araya geldik. Boztepe “Aslında bugün Sputnik’in yaptığı şeyi ana akım medyanın yapması gerekiyor. Ana akım medya görevini yapmayınca alternatif medya ana akıma dönüştü” diyor.
Türkiye’de 2011’den beri yayın yapıyoruz
✔ Sputnik “yol arkadaşı” demek. Aynı zamanda uzaya gönderilen ilk uydunun da adı. Sputnik, evveliyatı olan bir kuruluş. Rusya’nın Sesi Radyosu ile Ria Novosti Haber Ajansı’nın 2014’te birleştirilip tek bir bünyede toplanmasıyla ortaya “Rusya Bugün Haber Ajansı” çıktı. Sputnik ve Russia Today de bu çatı altında faaliyet gösteriyor. Sputnik de aslında 1920 yılında faaliyetlerine başlayan, 2011’de Türkiye’ye gelen Rusya’nın Sesi’nin devamı. 2014 yılında dijital yayıncılığa geçilmesiyle bu adı aldı.
Herkes kendi mahallesinin sesini duymaya çalışıyor
✔ Yeni medya dediğimiz kavram Türkiye’de halihazırda tam oturmadı. İnternet gazeteciliği de biraz eski usullerle yapılıyor. Sputnik’in öne çıkmasıyla ilgili birkaç neden var. Haberlerimizi tık tuzağına düşürmeden veriyoruz. İnsanlar artık açık haber almayı seviyor.
✔ İkinci faktör de içerik-biçim bütünlüğü… Sadece bir fotoğraf ve altına uzun uzun ajans metnini koyduğunuzda okuyucu için bunun bir anlamı yok. Ama infografi, video gibi içerik zenginleştirici unsurları kullanırsanız okuyucu size geliyor. Dünyada okuyucuyu haberin bir parçası yapan bir okuma biçimi gelişiyor.
✔ Son olarak da haberlerdeki tarafsızlık ve yalınlık… Türkiye toplumu ne yazık ki son dönemde politize oldu. Herkes kendi mahallesinin sesini duymaya çalışıyor. Rusya’nın resmi haber ajansıyız sonuçta ama başka bir salikle hareket etmeye çalışıyoruz ve herkesin sesini duyurmaya çalışıyoruz. Her tarafın görüşünü sakin ve soğukkanlılıkla veriyoruz.
Herkes kendi gerçeğini üretiyor
Herkes kendi gerçeğini üretiyor✔ Tüm dünyada kim hangi salikle yayın yaparsa yapsın hepsi aslında bağlı bulunduğu ülkelerin bakışını sunar. Zaten Sputnik’in kuruluş motivasyonu bu. Mottomuz “Anlatılmayanları anlatıyoruz”
✔ Sputnik aslında 20-25 yıllık tek yanlı yayıncılığa alternatif ve alternatif olma iddiasında olduğu şey de zaten Batı medyası diye kodladığımız kurumsallaşma. Örneğin Suriye konusunda Sputnik’in bir yayın politikası var. AFP’nin de var. Reuters’ın da var. Reuters uzun bir süre kafa kesen cihatçılara “özgürlük savaşçıları” dedi. Biz terörist dedik.
✔ O kadar parçalanmış bir dünyada yaşıyoruz ki herkes kendi gerçeğini üretiyor. Hegemonyanın tek elde toplanması sadece ABD ve Batı’nın bakış açısının egemen olduğu bir düzeni dayatıyor. Bu bilginin ve gerçeğin ölümü demek.
Rus medyası Türkiye’yi çok tanımıyor
✔ Bizim çalışma biçimimizde müdahale yok. 31 farklı dilde yayın yapıyoruz. Her sabah farklı ülkelerdeki arkadaşlarımızla gündemlerimizi belirliyoruz ve gelişmeleri birbirimize aktarıyoruz. Haliyle merkez diye bir şeyden söz edemeyiz çünkü tek bir merkez yok.
✔ Rus medyası Türkiye’yi çok tanımıyor. Türkiye’yle ilgili pek çok yanlış bilgi akıyordu Rusya’ya… Türkiye’deki ekip olarak bunların hepsinin önünü kestik. Türkiye’yle ilgili tüm haberleri biz yapıyoruz ve Rusya Türkiye’nin gündemini bizim üzerimizden öğreniyor.
Ziyaretçi sayımız üç kat arttı
✔ Türkiye’de en çok tık alan ilk 10 sitenin içindeyiz. 2017’ye göre tekil ziyaretçi sayımız 3 kat arttı. Nüfusa göre Türkiye küçük bir operasyon. Sputnik, Rusça hariç 31 dilde yayın yapıyor. Ama en iyi operasyon Türkiye’de.
✔ Anadolu Ajansı, TRT nasıl çalışıyorsa Sputnik de öyle çalışıyor. Bir kamu yayıncısı olduğu için kamu yayıncısı olarak bütçeden pay alarak çalışıyor. Türkiye’de bir reklam servisimiz yok ama Moskova’da var.
Biz eleştirel gazetecilik yapıyoruz
✔ Bizim yayın yaptığımız ülkelerde muhalefet yapmak gibi bir amacımız yok. Nitekim buna da karşıyız. Muhalif ya da yandaş olmak değil mesele. Önemli olan eleştirel kalabilmek.
✔ Biz eleştirel gazetecilik yapıyoruz. Suriye konusunda bir yayın politikam varsa buradaki hükümetin görüşü ne olursa olsun ben o duruşumdan taviz veremem. Kırmızı çizgilerimiz var.
✔ Benim bir yabancı ajans olarak tek istediğim şu: CHP’li de konuşabilsin, AK Partili de konuşabilsin. İyi bir demokrasi için hiçbir şey doğru bilgilendirilmiş bir toplumdan daha önemli olamaz.
✔ Yandaş denilenlerin kanalını izlemeye tahammül edemiyorum. Ama muhalif denilen kanalları da izlemeye tahammül edemiyorum. Sadece içerik olarak da bakmıyorum. Türkiye’nin yeni medya projelerine ihtiyacı var.
Reklam konusu gerçekten can sıkıcı
✔ Medyanın el değiştirmesi insanların alternatif kanallara yönelmesini artırdı. Ana akım gazetecilik ne yazık ki Türkiye’de pek yapılmıyor. İnsanlar doğal olarak alternatif kanallara bakıyor.
✔ El değiştirmelerden sonra insanların ana akım medyaya güveni sarsıldı sanırım. Aynı haberi yapıyoruz ama ana akım medyaya göre daha çok etkileşim alıyoruz.
✔ Reklam konusu gerçekten çok can sıkıcı. X bir gazetenin sitesine girdiğinizde yüzlerce reklam, POP-UP saldırıyor üstünüze… Bir haberi okumak için yüz kere tıklamanız gerekiyor. Okuyucu buna gitmiyor artık. Çünkü vakit çok değerli. İnternet kotaları sınırlı.
Medya kâr etmiyorsa Amazon neden Washington Post’u aldı?
✔ Ana akım medya, ana akımlığını yapsa diğer yapılan şey özgürlük gibi görünmeyecek. Aslında bugün Sputnik’in yaptığı şeyi ana akım medyanın yapması gerekiyor. Biz aslında bugün 2011’de ana akım medyanın yaptığını yapıyoruz. Alternatif medya aslında ana akıma dönüşmüş durumda.
✔ Eğer kendilerini düzetmezlerse ana akım medya tasfiye olacak. Gerçek gazetecilik yaklaşımıyla yayıncılığa dönülmezse medya daha fazla ayakta kalamaz. Alternatif girişimler çıkar, kimse televizyon izlemez. Ama ben kötümser değilim. Medyanın dönüşebileceğini biliyorum.
✔ Diğer global medyanın da (Fox TV) muhalif yayın yaptığını düşünmüyorum. Muhalefet çünkü öyle yapılmaz. Ana akım medya bir an önce ana akım haline dönüşürse bizim yaptığımız yayıncılık da kimsenin gözüne batmaz.
✔ Kâr getiren bir meslek medya sahipliği… Dünyada bir sürü gazete ve medya kâr ediyor. Yoksa Amazon neden Washington Post’u satın alsın? Medyanın kâr eden kuruluşlara dönmesi gerekiyor. Bunun için de gazetelerin bilgi erbabı olarak doğru bilgiyi satması lazım.
