Hedefler İçin İş Dünyası Platformu’nun TÜRKONFED, TÜSİAD ve UNDP koordinasyonunda gerçekleştirdiği “COVID-19 İşletme Etki ve İhtiyaç Anketi”, koronavirüs salgınının işletmeler üzerindeki etkilerini gözler önüne serdi. Türkiye’nin yedi bölgesini temsilen 47 şehirden 780 işletmenin katıldığı ankete göre, mikro ve küçük ölçekli işletmelerin yüzde 36’sı faaliyetlerini askıya aldı. Cirolarının yarıdan fazla düştüğünü belirten işletmelerin oranı yüzde 50’yi geçerken Güneydoğu Anadolu’da bu oran yüzde 71’e kadar yükseldi. Salgından hiç etkilenmediğini söyleyen işletmelerin oranı ise yüzde 3’te kaldı. Ankete göre KOBİ’lerin koronavirüs ile mücadelede öncelikli üç beklentisi; yüzde 80 ile fatura, vergi ve SGK ödemelerinde erteleme, yüzde 77 ile vergi indirimi ve finansal destek olarak sıralandı.

Koronavirüs salgını, küresel çapta bir sağlık krizine yol açmasının yanı sıra ekonomiyi de ciddi ölçüde etkiliyor. Dünya genelinde pek çok sektörden işletmenin üretimi durdurma veya yavaşlatma kararı aldığı bu süreçte, Hedefler İçin İş Dünyası Platformu, salgının Türkiye’deki işletmeler üzerindeki etkilerini tespit etmek üzere bir anket gerçekleştirdi. TÜRKONFED, TÜSİAD ve UNDP koordinasyonunda gerçekleştirilen “COVID-19 İşletme Etki ve İhtiyaç Anketi”ne, Türkiye’nin yedi bölgesini temsilen 47 şehirden 780 işletme katıldı. İşletmelerin krizin seyrine yönelik öngörüleri ve tedbirlerinin araştırıldığı anket ile koronavirüs salgının işletmeler üzerindeki ekonomik etkileri çarpıcı bir şekilde ortaya konuldu.

Koronavirüs en çok küçük işletmeleri etkiledi

23-27 Mart 2020 tarihleri arasında online olarak yapılan ankete katılan işletmelerin yüzde 62’si koronavirüs salgınından büyük ölçüde etkilendiklerini ifade ederken hiç etkilenmediğini söyleyen işletmelerin oranı ise yüzde 3’te kaldı. Büyük işletmelerin yüzde 11’i, mikro ve küçük ölçekli işletmelerin ise yüzde 36’sı faaliyetlerini durdurma kararı aldı. Tüm işletmelerin yalnızca yüzde 8’i kriz yönetimine geçmeden işlerinin rutin seyrinde devam ettiğini belirtirken yüzde 32’si kısmen, yüzde 29’u ise yoğun bir şekilde kriz yönetimi yaptıklarını vurguladı.

Cirolar yüzde 50’den fazla düştü

Ankete göre, firmaların yarısından fazlasının cirosu yüzde 50’den fazla düşerken bu düşüşte bölgesel farklılıklar dikkat çekti. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki firmaların yüzde 71’i cirolarında yarıdan fazla kayıp yaşarken bunu yüzde 63 ile Doğu Anadolu, yüzde 62 ile Doğu Karadeniz, yüzde 61 ile Akdeniz takip etti. İstanbul yüzde 48 ile Türkiye ortalamasını yansıttı. Batı Anadolu ise yüzde 32 ile şu ana kadar krizin en az etkilediği bölge olarak dikkat çekti.

Firmalar 2020 planlarını gözden geçiriyor

Hedefler İçin İş Dünyası Platformu’nun anketine katılan işletmeler, krizin ne kadar süreceği konusunda ortak bir görüş ortaya koymadı. İşletmelerin yüzde 29’u koronavirüs salgının bu yılın ikinci çeyreğini etkileyeceğini söylerken yüzde 18’i ise etkilerin dördüncü çeyreğe kadar uzayacağı öngörüsünde bulundu.

Koronavirüs salgınını ciddi bir tehdit olarak gören işletmeler, bu doğrultuda stratejilerini de gözden geçiriyor. Ankete katılan firmaların yüzde 79’u, 2020 yılı strateji ve faaliyetlerini yeniden ele aldığını ifade etti. Bununla birlikte, her 100 katılımcıdan 34’ü, işletmelerinin iş sürekliliği veya acil durum planı olmadığını belirtti. Firmaların yüzde 95’i krize karşı önlem aldığını söylerken bunların yüzde 85’ini hijyen koşullarının iyileştirilmesi oluşturdu.

“Koronavirüs krizi ile ilgili edindiğiniz bilgiler planlama ve kriz yönetimi yapmanız için yeterli mi?” sorusuna verilen cevaplar ise işletmelerin doğru ve güvenilir bilgiye erişimlerinin olmadığını gösterdi. Firmaların yüzde 24’ü bilgilerinin yeterli olduğunu söylerken yüzde 35’i ‘hayır’, yüzde 41’i ise ‘emin değilim’ yanıtını verdi.

Evinde kal diyemeyen, dijital araçlara erişimi olmayan işletmeler zorda

Ankete katılan işletmelerin yüzde 51’i işletmesinin altyapı ve dijital olanaklarının uzaktan çalışma için yeterli olmadığını belirtti. İstanbul’da bu oran yüzde 52 olurken Ege’de yüzde 40, Akdeniz’de yüzde 26, Güneydoğu Anadolu’da ise yüzde 16’da kaldı. Büyük firmaların yüzde 70’i, küçük firmaların ise yalnızca yüzde 32’si evden çalışma imkânı sağlayabildi. Hizmet sektöründeki firmalarda bu oran yüzde 45 iken imalatta yüzde 34, ticaret/perakendede ise yüzde 29 oldu. Sektör koşulları bir yana bırakıldığında, bu rakamlar, iş dünyasının bir kısmı dijitalleşmede önemli mesafe kat etmişken, büyük bir kesiminin de dijital dönüşüm için kaynak ayırmak kadar bilgi transferine de ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

KOBİ’lerin üç beklentisi: Erteleme, indirim ve destek

Koronavirüsün ekonomik etkilerinin ele alındığı ankette, katılımcılara beklenti ve talepleri de soruldu. Buna göre, katılımcıların yüzde 80’i fatura, vergi ve SGK ödemelerinde erteleme; yüzde 77’si ise vergi indirimine ihtiyaç duyduklarını belirtti. KOBİ’lerin diğer talepleri ise finansal destek, kredi, çek ve borçlarında erteleme olarak sıralandı. Bunlara ek olarak, katılımcıların yüzde 26’sı çalışanlar için psiko-sosyal destek, yüzde 24’ü de tıbbi ve koruyucu malzeme desteğine olan ihtiyaca işaret etti.

Rakamlarla COVID-19 işletme etki ve ihtiyaç anketi

• Ankete yedi bölgeyi temsilen 47 şehirden 780 işletme katıldı.
• Katılımcıların yüzde 69’unu mikro ve küçük, yüzde 20’sini orta, yüzde 11’ini ise büyük ölçekli işletmeler oluşturdu.
• Katılımcıların yüzde 43’ü üretim/imalat, yüzde 37’si hizmet, yüzde 20’si ticaret/perakende sektöründe faaliyet gösteriyor.
• İnşaat, gıda-içecek ve tekstil-hazır giyim sektöründen firmalar, tüm katılımcıların yüzde 33’ünü oluşturuyor.