İnsani gelişim endeksinde hangi iller öne çıkıyor?

İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesinin insani gelişmişlik endeksini açıkladı. Önceki yıllarda ilçeler bazında açıklanan araştırma, bu yıl ilk kez büyükşehirleri baz aldı. 9 farklı kategoride 228 değişken üzerinden gerçekleştirilen araştırma, büyükşehirlerin eşitsizliklerle mücadele, nitelikli eğitim, sağlıklı yaşam, sürdürülebilir ekonomi, sosyal yaşam, toplumsal cinsiyet eşitliği, ulaşım gibi alanlardaki gelişmişlik düzeyini ölçüyor. Sonuçlar, nüfusu yoğun olan şehirlerin “insani gelişmişlik kriterlerini” daha iyi karşıladığını ortaya koyuyor.

İnsani Gelişme Endeksi – Büyükşehirler 2020 Raporu, büyükşehir belediyelerinin faaliyet gösterdiği 30 ili araştırdı. Belediyeler Yönetişim ve Saydamlık, Eşitsizliklerle Mücadele, Nitelikli Eğitim, Sağlıklı Yaşam, Sürdürülebilir Ekonomi, Sosyal Yaşam, Sürdürülebilir Çevre ve Enerji, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ile Ulaşım ve Erişilebilirlik olmak üzere 9 alt endekste gruplandırıldı. Yerel yönetim faaliyet raporları ve stratejik planlarının detaylı incelenmesi, merkezi istatistiklerin toplanması, belediye web sitesi ve sosyal medya hesapları analizi ile birlikte, toplam 21 konuda “gizli vatandaş” senaryoları ile belediyelere başvurularak cevap verme düzeyleri endekse dahil edildi.

Büyükşehirler arasında ana endeks ölçeğinde en yüksek skor 65,7, en düşük skor 24,7, ortalama skor ise 45,3 olarak belirlendi. 16 büyükşehir ortalamanın üzerinde yer alırken, 14’ü ortalamanın altında kaldı.

Yapılan araştırmaya göre İstanbul, 65,7 puanla insanı gelişim endeksinin ilk sırasında yer aldı. Bunu, 60,6 puanla Ankara, 59,3 puanla da İzmir takip etti. Ortalamanın üzerinde yer alan diğer şehirler sırasıyla şöyle; Muğla (53,8),  Antalya (53,6), Eskişehir (53,5),  Bursa (52,1), Denizli (50,9), Sakarya (50,3), Kocaeli (49,3),  Samsun (48,1), Balıkesir (47,9),   Konya (47,6),  Aydın (47), Mersin (46,7) ve Tekirdağ (45,9).

Ortalamanın altında kalan büyükşehirlerin sıralaması ise şöyle: Trabzon (45), Malatya (44,6),  Kayseri (43,5),  Adana (42,9),  Manisa (42,1),  Ordu (41,1),  Gaziantep (40,3),  Erzurum (40,1), Kahramanmaraş (37,8), Hatay (35,6), Diyarbakır (32,6),  Van (28,3), Mardin (27,3) ve Şanlıurfa (24,7).

Endeks sıralamasında ilk onda yer alan büyükşehirlerin bölgelerine bakıldığında Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin temsil edilmediği gözlendi.