Çocuklara yönelik gıda reklamlarında sıkı denetim dönemi başladı
Son günlerde, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), çocuklara yönelik gıda ürünlerine ait reklamların yasaklanması konusunda önemli çalışmalar yapmaya başladı. Peki, bu çalışmalar neden yapıldı ve hangi kriterleri içeriyor?
RTÜK, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve yasaklı olan ürün kategorilerini belirledi. Bu kapsamda, Kırmızı, Turuncu ve Yeşil olmak üzere kategorilere ayrılan gıda gruplarına ait reklamların yayınlanmasına yönelik önemli düzenlemeler yapıldı. Öncelikle, Kırmızı olarak adlandırılan kategoride neler olduğuna akalım.
Çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek gıdalar; “çikolata ve şekerler, gofretler, enerji barları, tatlı soslar ve tatlılar, kekler, tatlı bisküviler, meyveli paylar, çikolata kaplı bisküviler, kek karışımları, cipsler, gevrek çerezler, meyve suları, enerji içecekleri, alkolsüz şekerli ya da tatlandırıcılı tüm içecekler, yenilebilir buzlar” olarak listelendi. Bu ürünlere ait reklamların yasaklanmasındaki ana etkense çocukları obeziteye ve sağlıksız beslenmeye teşvik edici ürünler olması.
Bu grubun en önemli markalarıysa Cheetos, Coca-Cola, Nutella, Ülker Çikolata ve Eti Karam reklamları olacak. Bu ve benzeri ürün gruplarına ait reklamlar, çocuk programlarında yer alamayacak. Bu sayede çocukların obezite ve sağlıksız beslenmeden uzak tutulması hedefleniyor. Diğer programlardaysa bu tip reklamların girilebilmesi için RTÜK tarafından hazırlanan uyarıcı mesaj içeren akar yazıyla desteklenmesi gerekiyor. Bu akar yazıların temasıysa sağlıklı gelişim ve beslenmeye teşvik edicilik olacak.
Bir diğer örnekse hepimizin severek izlediği Algida Max reklamları. Bu reklamlar, çocuklar için eğlenceli görüntüler içerdiği kadar, dondurmaya ve hazır gıdalara da teşvik edici mesajlar barındırıyor. Yeni yönetmelik kararıyla bu ürün grubunun da reklamları yasaklananlar listesinde yer alacak.
En çok çikolata markaları etkilenecek
Büyük küçük demeden hepimizin çok sevdiği Ferrero’nun Nutella’sı da bu yasaklardan etkilenecek ürünlerin başında geliyor. Nutella ve benzeri ürünler, özellikle diş sağlığı ve obezite gibi sorunlara yol açabileceği için kırmızı kategoride yer alacak.
Bu yasaklardan en çok etkilenecek markalardan Ülker ve Eti için de durum pek farklı değil. Her iki markanın da çocuklar tarafından çok sevilen ürünleri var. Ülker’in sütlü çikolata reklamları, bu yasayla birlikte çocuk programlarında yayınlanamayacak. Çocuk programları dışında kalan yayın akışlarındaysa gerekli kriterleri karşıladığı takdir yayınlanabilecek. Eti tarafındaysa Karam çikolatalarını benzer bir durum bekliyor. Kırmızı kategoride yer alacak olan bu ürün de çocuklara yönelik zararlı gıdalar sınıfına gireceği için reklamları yapılamayacak. Turuncu kategoriyse biraz daha kontrollü bir yönetimden geçecek. Sağlık Bakanlığı’nın listesinde
Turuncu kategoride yer alan gıdaların reklam ve tanıtımı belli kriterlere uymaları halinde yapılabilecek. Kriterlerin başında verilen mesajlarda beslenme alışkanlıklarına olumlu yönde katkı sağlamak geliyor. Yeşil kategorisinde yer alan ürünleri hem çocuklara yönelik hem de genel olarak reklam kuşaklarında rahatlıkla yayınlanabilecek. Et, balık, tavuk, yumurta, süt, yoğurt, ayran, peynir, sebze, meyve ve bakliyat reklamları hem sağlıklı beslenme konusunda temel gıdalar olreklamları uğu için hem de zararsız oldukları için serbest bir şekilde yayınlanabilecek.
Gıda ürünlerinin reklamları nasıl yapılmalı?
Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen ve RTÜK tarafından da onaylanan bu listede yer alan ürünlerin reklamlarının yayınlanabilmesi için pazarlama ekiplerinin yeniden planlamalar yapması gerekiyor. Yine Algida ve Coca-Cola örneklerinden gidebiliriz. Yıllardır keyifle tükettiğimiz bu ürünlerin reklamlarını hazırlayan ekiplerin reklamları RTÜK tarafından resmi olarak onaylanan 38 farklı akar yazıyla desteklemesi gerekiyor. Bu konuyu da biraz daha detaylandırmak istiyorum. Max reklamlarını gözününüz önüne getirdiğinizde reklamın direkt olarak ürünü satın almaya teşvik ettiğini anımsayacaksınız. Yeni dönemdeyse bu ürüne ait reklamların direkt olarak Max dondurmalarına yöneltmemesi gerekiyor. Bu noktada reklamcılar Max dondurmalarının ana öğünler sonrasında güzel bir ödül gibi nitelendirilebilmesini sağlayabilir. Şu tip bir mesaj yerinde olacaktır; “Sağlıklı beslenen çocukların kaliteli gelişimini ve beslenmesini Max ile ödüllendirin!” Böylesine bir mesajla reklamcılar, Max’ı hem ebeveynlerin hem de çocukların zihninde ana besin maddesinden ziyade bir ödül veya destekleyici olarak konumlayabilir.
Coca-Cola için de benzer bir senaryo üretebiliriz. Çok fazla kola tüketiminin sağlıklı beslenmeye vereceği olumsuz etkilere ek olarak diş sağlığı konusunda da olumsuz etkileri vurgulanabilir. Tek başına bu mesajın reklama kötü etki yaratacağı bir gerçek. Reklamcılar ve biz pazarlamacılar kola, cips ve çikolata gibi ürünlerin çocuklarımız için ikinci ve hatta üçüncü seviyede besin maddeleri olacağını bilip buna göre içerikler üretmeliyiz. Yeni yönetmeliğe göre hareket edebilmek adına, çocuklara yönelik gıda ürünlerinin reklamlarında öncelikli amacın çocukların ilgisini sağlıklı ana öğünlere kaydırmak ve sonrasında kendi ürünlerini tüketebileceklerini vurgulamak olmalı. Buna ek olarak, kendi ürünlerinin beslenme ve gelişimdeki ana besin kaynağı değil, belirli aralıklarla tüketilmesi gereken gıdalar olduğu mesajı da daha açık ve net bir şekilde verilmeli. Bu yönetmeliğin, çocuklarımız ve onların sağlıklı bir ömrün ilk adımlarını atmaları için çok yerinde olduğunun da altını çizmek lazım.
